O’rta osiyoda paleografiya, epigrafika va me’morchilik tarixi


P, G, Ch tovushlari va fors tilining o‗zida mavjud bo‗lgan  J



Download 0,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/55
Sana29.05.2022
Hajmi0,88 Mb.
#614575
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   55
Bog'liq
orta osiyo poleografiya epigrafika va memorchilik tarixi

P, G, Ch
tovushlari va fors tilining o‗zida mavjud bo‗lgan 
J
tovushi dastlabki paytlarda arab yozuvidagi 
be

kof, jim, ze
harflari yordamida 
yozilavergan. Xuroson hududida arab yozuvini birinchi bo‗lib kim va qaerda fors 


tili ishlatilagnligi noma'lum. Lekin har holda bu jarayon Xurosonning har yer-har 
yerida stixiyalik ravishda amalga oshgan bo‗lsa kerak. Bu yozuvni qo‗llashga 
hukmronlarning ma'muriy-xo‗jalik ehtiyojlari ham sabab bo‗lgan bo‗lsa kerak, 
chunki arab yozuvi mahalliy yozuvlarga qaraganda soddaroq, ishlatishga qulayroq 
va tez yozish uchun mos yozuv bo‗lgan. 
O‘ra Osiyoda arab paleografiyasining takomillashuvi bosqichlari. 
Arab 
harflari asosidagi fors va turkiy tillar yozuvining shakllanishi uch bosqichni o‗z 
ichiga oladi: 
1-bosqich. Bu yozuvning shakllanishi va taraqqiyotining boshlanish 
bosqichi. Arab yozuvi fors va turkiy tillar uchun qo‗llana boshlagan dastlabki 
paytda ayrim muammolar yuzaga chiqqan, chunki bir tilning harflari ikkinchi bir 
til uchun ishlatilganda bunday muammoning yuzaga kelishi tabiiy edi. Mas., arab 
tilida mavjud bo‗lgan «
al
-» aniqlik artikli yoki so‗z oxirida uchraydigan ta marbuta 
harfiga zarurat yo‗q edi. Chunki bu narsalarning o‗zi fors tilida ta marbuta ustidagi 
ikki nuqta olib tashlanib, xoyi havvazga aylantirilgan va u-e tovushini bildira 
boshlagan. Yoki arab tilida mavjud bo‗lgan hamza belgisi ayrim birikmalarda 
izofalikni bildirish uchun ishlatila boshlagan. Arab yozuvining fors tiliga 
moslashtirib olish IX asrda amalga oshgan. 
2-bosqich. Bu bosqich arab harflari asosidagi fors va turkiy alifboning 
shakllanishi va bu bilan bog‗liq holda arab yozuvida sodir bo‗lgan ayrim sifat 
o‗zgarishlari bilan xarakterlanadi. Bu bosqichda mahalliy filolog olimlar mahalliy 
tillarda mavjud bo‗lib, arab tilida yo‗q bo‗lgan tovushlarni yozuvda aks ettirish 
uchun to‗rtta harf ijod etadilar va bu harflar 

Download 0,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish