O’rta maxsus

Chizmasi: Berilgan: Formulalar: a = 16 ta katak = 8 sm Perimetr:
c b = 8 sm · 3/4 = 6 sm P _uchb= a+b+c
b Topish kerak: P_uchb - ? Pifagor teoremasi: c² = a²+b²
a
Yechim: Pifagor teoremasiga ko‘ra:

c a² b² = (8sm)² (6sm)² = 100sm² = 10 sm.
U holda: P _uchb= 8 sm + 6 sm + 10 sm = 24 sm.
Javob: 24 sm.
Masalada berilgan ma’lumotlardan uchburchakning a va b tomoni bevosita, uchinchi c tomoni esa bilvosita (to‘g‘ri burchakli uchburchakda Pifagor teoremasi o‘rinliligi orqali) aks etgan. Bundan tashqari, to‘g‘ri burchakli uchburchakda Pifagor teoremasi va perimetr kabilarni bilish masala yechayotgan insonning bilim manbaiga egaligi bilan bog‘liq.
۩. Hajmi 20 sm³, 100 sm³ va 1000 sm³ bo‘lgan jismlar suvga botirilganda ularga ta’sir etuvchi ko‘taruvchi kuch qiymatini toping.
Masala shartini tahlil etamiz va masala maktab fizika (6-sinf) kursidan ma’lum bo‘lgan quyidagi qonun asosida yechilishini aniqlaymiz: suvga botirilgan jism o‘z hajmiga teng suvni siqib chiqaradi va unga siqib chiqarilgan suv og‘irligiga teng kuch (ya’ni, Arximed kuchi) ta’sir etadi.
N
V hajm F_A kuch bilan chiziqli bog‘langani va 5∙20=100 hamda 50∙20=1000 bo‘lgani uchun:
F_A (100) ≈ 5 ∙ F_A (20) = 5 ∙ 0,1962 N = 0,981 N ;
F_A (1000) ≈ 50 ∙ F_A (20) = 50 ∙ 0,1962 N = 9,81 N.
Javob: 0,1962 N; 0,981 N; 9,81 N.
Masalada berilgan ma’lumotlardan hajm bevosita, zichlik esa bilvosita (suv zichligi) aks etgan. Bundan tashqari, jismga ta’sir etayotgan kuch Arximed kuchi ekanligini, kerakli bog‘lanish bo‘lgan formuladagi g o‘zgarmas kattalik va suv zichligi ρ ni qiymatini bilish masala yechayotgan insonning bilim manbaiga egaligi bilan bog‘liq.
Bu masalalarni yechimlari bilan birgalikda bu yerda keltirishdan qanday maqsad bor degan savolingiz tabiiy. Bu ikkita masala dasturlashda sodda masalalar kabi qaralsa ham, dastur tuzuvchi inson bu masalalarni kompyuter yordamida hal etishi uchun masalalarni hal etish bilan bog‘liq yuqoridagi bilimlardan tashqari yana ma’lumotlarni kompyuterga kiritish, hisoblash jarayonini tashkil etish – kerakli algrotim tuza olish, olingan natijani kompyuter bilan bog‘liq xatolik hisobiga aniq yechimdan farqlanishini kamaytirish, yechimni ekranda aks ettirish bilan bog‘liq qo‘shimcha bilimlarga ega bo‘lishi kerak.