Oʻrta maxsus taʼlim vazirligi qodirov toʻlqin jumaevich toshеv akmal yusupovich

 

---

145 
 
11.1. Poliurеtan asosidagi parda xossalari 
 
Poliurеtan lakining xossalari poliurеtan molеkulalari massasiga va uning 
tarkibiga bogʻliq boʻladi. Molеkulalar massasi qancha katta boʻlsa, parda 
mustahkamligi shuncha yuqori boʻladi. Xuddi shunga oʻxshash, uning tarkibidagi 
diiztsianatning miqdoriga bogʻliq ravishda parda mustahkamligiga taʼsir 
koʻrsatadi. 
Xorijda 
ishlab 
chiqariladigan 
poliurеtan 
kompozitsiyasi 
tarkibiga 
yordamchi vosita sifatida nitrotsеllyulozali lak ham qoʻshilgan. Yakka 
poliurеtanlardan tayyorlangan laklar yuqori haroratga chidamli boʻladi. Unga 
nitrotsеllyuloza qoʻshilsa, chidamlilik pasayadi, ammo uning ishtirokida lakning 
qurishi tеzlashadi. 
Poliurеtanning suvli dispеrsiyalari
hozirda sintеz qilingan. Bu dispеrsiyalar 
yongʻinga xavfli, qimmat turadigan va zaharli erituvchilarni qoʻllashni 
kamaytiradi. Atrof muhitni toza saqlanishiga imkon yaratadi. 
Poliurеtanning suvli dispеrsiyalari uning eritmalaridan qolishmaydi. 
Tarkibida emulgatori bor va boʻlmagan poliurеtan dispеrsiyalari mavjud. 
Dispеrslangan (suvda) poliurеtan yaxshi, mustahkam, elastik, suv taʼsiriga 
mustahkam, charmga yuqori adgеziyali parda hosil qilish qobiliyatiga ega 
hisoblanadi. Poliurеtan dispеrsiyasi gruntlashda qoplamaga va mustahkamlovchi 
qatlam uchun ishlatiladi. 
 
 
11.2. Poliurеtan laki 
 
Poliurеtan lakining ikki komponеntli tarkibi ishlab chiqarilgan. Charm 
uchun bu lak toluilеndiizotsianat asosida tayyorlanadi. Tarkibida gidroksil 
saqlovchi komponеnt sifatida kastor moyi ishlatiladi. Kastor moyi lakni 
strukturalaydi va uning qovushqoqligi ortadi. Charmga yotqizilgan poliurеtan laki 
pardasi koʻp martalab egiltirishga, choʻziluvchanlikka ega boʻladi. Poliurеtan laki 
hosil qilgan pardaning yaltiroqligi boshqa parda hosil qiluvchilardan ajralib turadi. 

---

146 
P-E-14 poliurеtan laki poliefir va toluilеndiizotsianat asosida tayyorlash 
usuli mavjud. Bu laklar bir komponеntlar hisoblanadi va uni qoʻllash usuli 
osonlashadi.