O‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti b. M. Saydumarov, N. M. Rizaeva

Nazorat savollari: 
 
1.
Ushlab qolish burchaklarini hisoblash qanday bajariladi?
 
2.
Elementar ishqalanish kuchlari qanday harakatlanadi?
 
3.
Barqaror prokat jarayonida ushlab qolish sharti qanday aniqlanadi? 
4-amaliy mashg‘ulot 
Deformatsiya o‘chog‘ini aniqlash 
 
Amaliy ishning vazifasi bo„lakning
AC=
4.1- rasmdagi sxemaga 
yuzlanib, uzunligini aniqlashdir. 
AOC
uchburchagidan 
(4.1) 
topamiz. 
. (4.2)

---

14
Ammo (4.1) va (4.2) formulalari hisoblash uchun qulay emas, 
ni 
aniqlash uchun 
burchakni oldindan hisoblash kerak bo„ladi. Shuning 
uchun prokatlash nazariyasida asosan boshqa formula qo„llaniladi. 
va 
R
ni qo„llagan holda deformatsiya o„chog„ining uzunligini aniqlashda 
foydalaniladi.
4.1-rasm. Deformatsiya o„chog„ining geometrik parametrlari 
4.1-rasmdagi 
AOC
uchburchakka yuzlangan holda,
√
√ 
 ,
(4.3) 
deb yozamiz.
Kvadrat qurgandan so„ng qavslar ichidagi ifoda va oddiy 
konversiyalardan
√
. (4.4)
(4.4) formulalardan foydalangan holda hisob - kitoblar shuni 
ko„rsatadiki, radikal ostidagi ikkinchi hadning qiymati birinchi hadga 
nisbatan kichik. Shu asosda deformatsiya 
joyining uzunligini 

---

15
aniqlash uchun oldingi formulaning, oddiyroq shaklini e‟tiborsiz qoldirish 
mumkin. 
√
. (4.5) 
Qiyin bo„lmagan geometrik tahlil shuni ko„rsatadiki, (4.4) formuladan 
(4.5) formulaga o„tish 
AC 
va 
BC
mohiyatining o„zgarishini anglatadi (4.1-
rasm). Ushlash burchaklari odatda kichik bo„lgani uchun bunday 
almashinuv qabul qilinadi.