O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

15.8. Davlat budjetining taqsimlash va nazorat funksiyalari
Davlat budjeti moliyaviy mexanizm, iqtisodiy taraqqiyotni
ta’minlash vositasi sifatida ma’lum funksiyalarni bajaradi. Bunday
funksiyalar qatoriga:
a) milliy daromadni qayta taqsimlash;
b) iqtisodiyotni davlat yo‘li bilan boshqarish va rag‘batlantirish;
d) davlat ijtimoiy siyosatini moliyaviy jihatdan ta’minlash;
e) pul mablag‘larining markazlashgan fondlari tashkil topishi
va ulardan foydalanilishi ustidan nazorat qilish hamda tartiblash-
tirishga ko‘maklashish kabilar kiradi.
Budjet tasnifi — bu budjet daromadlari va xarajatlarini
muayyan xususiyatlariga ko‘ra guruhlashdan iborat bo‘lib, uni
tuzish va ijro etish, turli darajadagi budjet ko‘rsatkichlarini o‘zaro
taqqoslash, moliyaviy manbalarni, budjet taqchilligini qoplash
manbalarini belgilash imkonini beradi. Davlat budjeti tuzilmasiga
kiruvchi budjetlar daromadlari va xarajatlarini, shuningdek, uning
taqchilligini moliyalashtirish manbalarini guruhlashdan iborat.
Budjet tasnifidan davlat budjetini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul
qilish hamda ijro etish maqsadida foydalaniladi va u budjet ma’lu-
motlari xalqaro tasnif tizimlarining aynan shunday ma’lumotlari
bilan qiyoslanishini ta’minlaydi.
Budjet tasnifi:

davlat budjeti daromadlarining tasnifi;

davlat budjeti xarajatlarining funksional, tashkiliy va iqtisodiy
tasnifi;

davlat budjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalari tasnifini
o‘z ichiga oladi.
Davlat budjeti daromadlarining tasnifi qonun hujjatlariga muvo-
fiq, ularning turlari va manbalari bo‘yicha guruhlashdan iborat
bo‘ladi. Davlat budjeti xarajatlarining vazifa jihatidan tasnifi davlat
boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, shu-
ningdek, boshqa budjet tashkilotlari tomonidan ijro etiladigan

---

288
asosiy vazifalar bo‘yicha xarajatlarni guruhlashdan iborat bo‘ladi.
Davlat budjeti xarajatlarining tashkiliy tasnifi budjetdan ajratila-
digan mablag‘lar ularning bevosita oluvchilar o‘rtasida taqsimla-
nishini aks ettiruvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlar va tadbirlar
turlari bo‘yicha xarajatlarni guruhlashdan iborat bo‘ladi.
Davlat budjeti xarajatlarining iqtisodiy tasnifi to‘lovlarning
iqtisodiy vazifasi va turlari bo‘yicha xarajatlarni guruhlashdan iborat
bo‘ladi. Davlat budjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalari
tasnifi taqchillikni moliyalashtirishning ichki va tashqi manbalari
bo‘yicha guruhlashdan iborat bo‘ladi. Budjet tasnifi qonun hujjat-
larida belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazir-
ligi tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.