O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Rahimov quduqlarni burg‘ilash

Yo‘naltirilgan burg‘ilashning usullari va ular
yordamida hal qilinadigan masalalar
Yo‘naltirilgan burg‘ilash amalda egrilanishga qarshi kurashishdan
yoki quduqlarni atayin egrilantirishdan boshlanadi. Bunda konkret
geologik-texnik sharoitlarga qarab, razvedka qilish usuli talabini va
iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligini inobatga olgan holda aniq
yo‘naltirilgan burg‘ilash usuli va vositalari ishlatiladi.
Quduqlarni  yo‘naltirilgan  burg‘ilanishining  asosida,  ikkita
prinsið yotadi: 1) quduqlarni egrilanishga olib keluvchi tabiiy egrila-
nish qonuniyatlari va faktorlardan foydalanish; 2) maxsus texnik
vositalardan  foydalanish,  bunday  texnik  vositalar  og‘dirgichlar
deb nomlanadi.
Shular  asosida  yo‘naltirilgan  burg‘ilashning  uchta  uslubi
aniqlanadi:
1) faqat tabiiy egrilanish qonuniyatlaridan foydalangan holda
burg‘ilash (tiðovoy profil va trayektoriyalar bo‘ylab burg‘ilash);
2) faqat sun’iy egrilatuvchi vositalar qo‘llash yo‘li bilan
  bur-
g‘ilash;
3) omixta uslub — birinchi va ikkinchi uslublardan foydalangan
holda yo‘naltirilgan burg‘ilashni amalga oshirish.
Mana shu asosda hozirgi davrda yo‘naltirilgan burg‘ilashning
usullari vujudga kelgan.
Yo‘naltirilgan burg‘ilash vositalarini qo‘llash natijasida    quyida-
gilarga erishish mumkin:
1. Ish sifatini oshirish, bunda berilgan razvedkaviy setka para-
metrlari  saqlanib  qoladi,  ruda  qatlami  qalinligi  va  joylashish

---

135
chuqurliklari to‘g‘risida aniq ma’lumotlar olinadi, olinayotgan kern
miqdori ortadi.
2. Burg‘ilash rejim parametrlarini jadallashtirish  hisobiga, tekis
egrilangan quduqlarda ko‘tarib-tushirish operatsiyalarini yengillash-
tiradi.
3. Ko‘p zaboyli burg‘ilash natijasida materiallar va mablag‘lar
xarajati kamayadi.
4. Kam egrilangan quduqlarda avariyalar soni kamayadi va ularni
bartaraf etish soddalashadi.
5. Barcha quduqlar oldiga qo‘yilgan masalalarning hal qilinishi
natijasida burg‘ilashda brak bo‘lmaydi.
6. Razvedka qilish muddatlari ko‘p stvolli quduqlarni qo‘llash
natijasida kamayadi.
Yo‘naltirilgan burg‘ilashni ishlab chiqish va qo‘llash quyidagi
asosiy masalalarni hal qiladi:
1)  har  bir  konkret  sharoit  uchun  quduqlarning  egrilanish
qonuniyatlarini tahlil qilish;
2) razvedka qilishning ratsional sxemasini tanlash;
3) konkret sharoitni hisobga olgan holda quduq trayektoriyasi
yoki profilini asoslash;
4) yo‘naltirilgan burg‘ilash usulini, vosita va texnologiyasini tanlash;
5)  iqtisodiy  baholash.