O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

3.3. Tadbirkorlik biznesning asosiy turi
Òadbirkorlik qobiliyati iqtisodiyotning tayanch ustunlaridan
to‘rtinchisi hisoblanadi. Ularning oldingi uchtasi tabiat, mehnat va
kapitaldir. Òadbirkorlik qobiliyati ishlab chiqarish omili hisoblanadi,
lekin bu mahsulot va xizmatlarni yaratishda bevosita emas, balki
bilvosita qatnashadi, ya’ni uning funksiyasi (vazifasi) ishlab chiqarishni
va savdo-sotiqni boshqarishdir. Òadbirkorlik bilan hamma shug‘ullana-
vermaydi, chunki bu noyob iste’dod, bilim, mahorat, tayyorgarlik va

---

2 9
tajriba talab qiladi. Shu bois dunyodagi ishlaydigan kishilarning faqat
7—10 foizi tadbirkorlik bilan shug‘ullanadi. Òadbirkorlik — bu biznes-
ning asosiy va eng ko‘p tarqalgan turi.
Òadbirkorlik bozor iqtisodining tayanch nuqtasi, chunki bu faoliyat
orqali bozor talabi qondiriladi, kishilarning farovonligi ta’minlanadi.
Òadbirkorlik bozor qoidalariga binoan yuritiladigan ish. Uning asosiy
tamoyillari quyidagicha:
1. Òadbirkorlik – mustaqil iqtisodiy faoliyat.
Nimani, qancha va kim
uchun ishlab chiqarish zarur degan masala bozor talabiga binoan mustaqil
ravishda, hech bir tazyiqsiz hal etiladi. Masalan, dehqon xo‘jaligida nima
ekishni, do‘konda nima sotishni ular sohibining o‘zi hal qiladi. Mustaqillikni
tadbirkorlik qiluvchi kishining mulk egasi bo‘lishi ta’minlaydi.
2. Foyda olishdan iborat iqtisodiy manfaatga ega bo‘lish.
Yaxshi foyda ko‘rish, birinchidan, tadbirkorlik qiluvchilarning boy
bo‘lishiga qaratilib, ularda faollik uyg‘otsa, ikkinchidan, bu tadbirkorlik
rivojini kafolatlaydi, chunki foyda biznesga qo‘yilgan pulga (kapitalga)
qo‘shilib biznes ishini kengaytiradi.
3. Iqtisodiy mas’uliyat va majburiyatni o‘z zimmasiga olib, qo‘rqmay
tavakkaliga ish qila bilish.
Iqtisodda kutilmagan va hatto ko‘ngilsiz
hodisalar ehtimoli mavjud. Òadbirkorlikka qo‘l urganlar bundan
cho‘chimay, belgilangan maqsad sari intilishlari talab qilinadi.