O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

Chet elga beriladigan va chet eldan olinadigan valuta miqdorining
nisbati to‘lov balansi deyiladi.
2. Kapitalni chet elga qarz-kredit qilib berish. Bunda kapital chiqaruvchi
mamlakat hukumati, banklari va kompaniyalari kapitalni qabul qiluvchi
mamlakat hukumati, banklari va firmalariga qarz beradi. Masalan, Osiyo
taraqqiyot banki 2010-yil O‘zbekistonga 600 mln dollarga teng kredit
berdi. Qarz berishni xalqaro tashkilotlar, masalan, banklar ham uyushtiradi.
Xorij kapitalini chiqarish uni boshqa mamlakatlar iqtisodiyotiga
investitsiyalash tarzida yuz beradi. 
Investitsiya
— bu kapitalni foyda
topish maqsadida o‘zga yurtga yotqizish bo‘ladi.
Òabiiy resursga boy mamlakatlar resurslarni sotishdan tushgan
pulni kapital sifatida chetga qo‘yadilar. Masalan, Quvayt va Saudiya
Arabistoni neft sotishdan tushgan pulni (uni nefte-dollar deb atashadi)
Yevropa mamlakatlariga qo‘yadi.
Keyingi yillarda xususiy kapitalni chiqarish kuchayib, bu ishda
transmilliy (millatlararo), ya’ni xalqaro korporatsiyalar yetakchilik qiladi.
Mazkur korporatsiyalar turli milliy kapitalni o‘zida birlashtiradi yoki
ularning kapitali bir mamlakatga qarashli bo‘lsa-da, xalqaro miqyosda
ish yuritadi. 1999-yili dunyo miqyosida xususiy sektorga qo‘yilgan (inves-
titsiyalangan) kapital 6 trillion dollar bo‘lsa, shundan 2 trillioni transmilliy
korporatsiyalar hissasiga to‘g‘ri keladi. Yangi transmilliy korporatsiyalar
kapitali O‘zbekistonga ham qo‘yilgan. Shunday korporatsiyalardan biri
Djenaral Motorz korporatsiyasi bo‘lib, u AQSHga mansubdir.
Kapital kiritgan mamlakatlar iqtisodi yuksalib, ular o‘z tovarlari
bilan jahon bozoriga chiqadilar. Bunga misol qilib yosh industrial
mamlakatlarni (ularni «Osiyo yo‘lbarslari» deb ham atashadi) olish
mumkin. Bular jumlasiga Koreya Respublikasi, Malayziya, Òayvan
kabilarni kiritish mumkin. Masalan, Koreya Respublikasida 1993-yili
aholi jon boshiga yaratilgan mahsulot va xizmatlar qiymati 7660 dollar
bo‘lsa, 2006-yilga kelib 228000 dollarga chiqdi.
Kapital harakatini ta’minlashda Xalqaro fond (qimmatli qog‘oz)
birjalaridan iborat moliya markazlari katta rol o‘ynaydi. Bular Òokio,
Nyu-York, Frankfurt, Gonkong birjalari kabilar bo‘lib, ular yirik firmalar
aksiyasini sotish orqali kapitalni mamlakatlar o‘rtasida taqsimlaydi.