O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi à. Rafiqov, H. Vahobov, A. Qayumov, Sh. Azimov amaliy geografiya

Geografik o‘xshatish usuli. 
Bu usulda biror hududda bo‘lgan
o‘zgarishlarni o‘rganish asosida xuddi shunday o‘zgarishlar boshqa
shunga o‘xshash hududlarda ham sodir bo‘lishi mumkinligi
bashorat qilinadi.
O‘xshatish usulini qo‘llashning asosiy shartlaridan biri o‘xsha-
tish o‘lchamlarining mos kelishidir. O‘xshatish o‘lchamlari quyida-
gilarni o‘z ichiga oladi:
1) relyef sharoitining o‘xshashligi. Bunda ikkala hudud ham bir
xil relyef shaklida joylashgan bo‘lishi lozim (daryo vodiysi, tekislik,
botiq, yonbag‘ir, balandlik);
2) tog‘ jinslari va ular xossalarining o‘xshashligi. Ikkala hudud
ham deyarli bir xil xossaga (suv o‘tkazadigan, suv o‘tkazmaydigan,
yoriqsiz, yoriqli, gilli, qumli, qoyali), bir xil genezisga ega (cho‘-
kindi, metamorfik, magmatik) tog‘ jinslaridan iborat bo‘lishi lozim;
3) tuproqlari va ularning qalinligi, xossalari bir xil bo‘lishi
lozim (masalan, tog‘ bo‘z tuproqlar);
68
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4) o‘simlik qoplamining o‘xshashligi;
5) hayvonot dunyosining o‘xshashligi;
6) insonning tabiatga ta’sirining o‘xshashligi (suv ombori, kon,
shahar, ekinzorlar, bog‘lar, to‘g‘onlar, yo‘llar, kanallar va h.k.).
Ushbu usul ko‘proq aniq bir muhandislik inshootlarining tabi-
atga ta’sirini bashoratlashda qo‘llaniladi. Masalan, tekislikda avval
qazilgan foydali qazilma konining tabiiy muhitga ko‘rsatgan ta’siri-
ni tahlil qilish bilan xuddi shunday sharoitdagi boshqa joyda qazib
olinayotgan foydali qazilma konining tabiiy muhitga ta’sirini
bashoratlashda o‘xshatish usulini qo‘llash mumkin.