O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

2
-
В
Щ
. 
'■
C *
' ‘
a
------
7
----
6
-9
-10
I
11
146-rasm. Yurak klapanlari.
I -  o'ng bo'lmacha; 2, 8 - Fibroz halqa; 3,
5, 9 -m u sk u l qavat oraliq teshigi; 4 -  uch
tavaqali klapanlar; 6 - chap bo'lmacha, chap
qorincha oraliq teshigi; 7 - ikki tavaqali
klapanlar; 10 -  aorta uch tavaqali klapanlari;
II -  o'pka arteriya stvolining uch tavaqali
klapanlari.

---

Yurak bo'lmachalarining miokard qavati birmuncha sodda tuzilgan 
bo'lib, ikki qavatga ajratiladi:
a) yuza qavat — ko'ndalang joylashib, ikkala bo'lmachani o'rab turadi;
b) chuqur qavat — har ikkala bo'lmachani alohida o'raydi.
Qorinchalar muskul tolalari murakkab tuzilgan bo'lib, uch qavatdan
iborat: yuza qavat muskul tutamlari ikkala qorincha uchun umumiy bo'lib, 
fibroz halqalaridan boshlanadi va yurakning uchiga kelganda «suv 
girdobi»ga o'xshab ichkariga qarab yo'nalib, yurakning ichkari qavatiga 
o 'tib ketadi. Ichkari muskul qavati so'rg'ichsim on muskullami hosil qilib, 
oxiri fibroz halqalarda tugaydi.
Yurakning o 'rta muskul qavati har bir qorincha uchun alohida bo'lib, 
ko'ndalang holatda fibroz halqalardan boshlanadi. Qorinchalar o'rtasida­
gi to'siq ana shu ikkala qorinchalaming gorizontal joylashgan o 'rta muskul 
tutamlaridan hosil bo'ladi.
Yurakning o‘tkazuvchi sistemasi. 
Yurak bo'lmachalari va qorincha­
larining miokardlari alohida tuzilmalardan iborat bo'lishiga qaramasdan, 
ulaming o'tkazuvchi yo'li Purkinye tolalari yordamida o'zaro birlashib 
turadi (147-rasm).
Purkinye tolalari maxsus tuzilgan 
muskul tolalari kom pleksidan iborat 
bo'lib, ular tarkibida miofibrillalar kam, 
sarkoplazma ko'proq. Shuning uchun bu 
tolalar oqishroq ko'rinadi va oddiy muskul 
tolalaridan xiyla kattaroq bo'ladi.
Yurakning o'tkazuvchi yo'li tugun 
va tutamlardan tashkil topgan.
1. Sinus tuguni yoki Kis va Flyak 
tutami — yurakning o 'n g qulog'i bilan 
yuqori kovak venaning o'rtasida epikard 
ostida joy lash gan . Bu tutam yurak 
bo'lm achalarining muskul tolalari va 
b o 'lm a c h a - q o r in c h a tu ta m i b ila n
tutashgan b o 'lib , b o 'lm a c h ala rn in g
qisqarish ritmini tartibga solib turadi.
2. Bo'lmacha-qorincha tutami o'ng 
bo'lm achaning devorida uch tavaqali 
klapanning y a q in ro g 'id a jo ylashgan 
A shof-T avar tutam idan boshlanadi.
Tutam tolalari yuqorida bo'lmacha mus­
kullari bilan tutashsa, qorinchalarga Gis 
tutami nomi bilan davom etadi. Gis 
tutami qorinchalar orasidagi to'siq or­
qali pastga tomon yo'naladi va ikkita