|
O‘rta ingliz davridagi olmosh va artikl.
OLMOSH
Shaxs olmoshlari
O'rta va Yangi ingliz davrlarida shaxs olmoshlarining rivojlanishi quyidagi yo'nalishlar bilan tavsiflanadi.
• Ikkilik raqamning yo'qolishi.
• Ishlar tizimini soddalashtirish.
• Olmoshlarning grafik va tovush shaklini o‘zgartirish.
• Qadimgi olmoshlarni o‘zlashgan shakllar bilan almashtirish.
Qadimgi inglizcha shaxs olmoshi qo‘sh sonli nutqning yagona qismi edi. Shuning uchun, sub'ekt vazifasini bajarib, olmoshlarning qo'sh soni predikat uchun grammatik yordam topa olmadi. Bunday hollarda fe'l ko'plikda qo'llanib, "birdan ortiq" ma'nosini ifodalaydi. Demak, olmoshning qo‘sh son shakllari yo‘qolib, ularning vazifasini ko‘plik shakllari egallaganligi tabiiydir. 3 l birlik shakllari paydo bo'ldi. zh.r. va 3l pl. Bu fonet bilan bog'liq. mos kelmaslik. biroz 3l hosil qiladi (u, u, ular - u, heo, salom). 3 l pl. eski shakllar bilan birga salom Im.p. va ob'ekt ishining etagi qarzga olingan skanerdan foydalanishga aylandi. Þeir, Þeim shakllari - ular, ular. Jozibadorlik shakliga. joylar. bu erda qo'shing. Þeir shaklida. Joylar birlik zh.r. heo uning shaklini oldi. Ushbu shakl J.R.dan ishlab chiqilgan. farmon. joylar. teo. Joylar 1 l birlik ic ichga o'tdi, ch keyin g'oyib bo'ldi va ch. kengaytma va diftonga tushdi. Bu shakl bosh harf bilan yozila boshlandi, chunki. bitta harfni farqlash qiyin bo'lardi. Joylar 2 l. y ȝe bilan imlo oldi ye bo‘ldi, lekin predmet shaklida. vaziyat eow-yow. Noyabr boshida. paydo bo'ldi. foydalanish tendentsiyasi joylar. 2l. koʻplik sen o'rniga sen [thau] - sen umumiy og'zaki nutqdan majbur qilingan va yoritilgan. lang. shoirga aylanadi. va diniy 14-asrning oʻrtalaridan boshlab siz bilan birga ispaniyalik bo'lib qoldingiz. 18-asrda sizni siqib chiqargan yu shakli (ob'ektiv holat). Im.p.ni almashtirish tendentsiyasi ob'ekt boshqa shaxsda o'zini namoyon qildi. joylar. (predikativdagi me meyorga aylangan), 3l birlik. qarang. zarba unga yo'l berdi. y ȝe bilan imlo oldi ye bo‘ldi, lekin predmet shaklida. vaziyat eow-yow. Noyabr boshida. paydo bo'ldi. foydalanish tendentsiyasi joylar. 2l. koʻplik sen o'rniga sen [thau] - sen umumiy og'zaki nutqdan majbur qilingan va yoritilgan. lang. shoirga aylanadi. va diniy 14-asrning oʻrtalaridan boshlab siz bilan birga ispaniyalik bo'lib qoldingiz. 18-asrda sizni siqib chiqargan yu shakli (ob'ektiv holat). Im.p.ni almashtirish tendentsiyasi ob'ekt boshqa shaxsda o'zini namoyon qildi. joylar. (predikativdagi me meyorga aylangan), 3l birlik. qarang. zarba unga yo'l berdi. y ȝe bilan imlo oldi ye bo‘ldi, lekin predmet shaklida. vaziyat eow-yow. Noyabr boshida. paydo bo'ldi. foydalanish tendentsiyasi joylar. 2l. koʻplik sen o'rniga sen [thau] - sen umumiy og'zaki nutqdan majbur qilingan va yoritilgan. lang. shoirga aylanadi. va diniy 14-asrning oʻrtalaridan boshlab siz bilan birga ispaniyalik bo'lib qoldingiz. 18-asrda sizni siqib chiqargan yu shakli (ob'ektiv holat). Im.p.ni almashtirish tendentsiyasi ob'ekt boshqa shaxsda o'zini namoyon qildi. joylar. (predikativdagi me meyorga aylangan), 3l birlik. qarang. zarba unga yo'l berdi. (predikativdagi me meyorga aylangan), 3l birlik. qarang. zarba unga yo'l berdi. (predikativdagi me meyorga aylangan), 3l birlik. qarang. zarba unga yo'l berdi.
Rod.p. shaxsiy ko'rinish sifatida yo'qoldi. joylar. va alohida guruh jalb turdi. Sana va Vin. ob'ekt holining bir shakliga birlashtirilgan. Ko'p hollarda bu shakl paydo bo'ldi. boshqalardan. Shakl sanasi. urish shakli bundan mustasno, mushuk. paydo bo'ldi. Vindan. Bu. 4 ta holat o'rniga. s-biz 2-holatni ishlab chiqdik.
Yuqorida aytib o'tilganidek, qadimgi inglizcha shaxs olmoshining (birinchi va ikkinchi shaxs) nisbatlovchisi ikkita parallel shaklga ega bo'lib, ulardan biri to'g'ri kelishigi shakliga to'g'ri kelgan. Aynan shu shakl eng tez-tez uchraydigan bo'lib, birinchi va ikkinchi shaxsning qaratqich va qaratqich kelishigini bittaga (bugungi kunda ob'ekt deb ataladi) birlashtirdi. O'rta ingliz davrida bu hodisa uchinchi shaxsga tarqaldi. Shunday qilib, shaxs olmoshlarining barcha shakllarining qaratqich va qaratqich kelishigi o‘rtasidagi farq nolga qisqardi.
Kishilik olmoshlarining nasl kelishi olmoshning maxsus turi sifatida rivojlana boshladi. Qadimgi ingliz davrida ham birinchi va ikkinchi shaxsning jinsi shakllari sifatdoshlarga o'xshash o'ziga xos tuslanish tizimini oldi. Aslida, bu olmoshlarning yangi turining paydo bo'lishini anglatardi. Oʻrta ingliz tili davrida bu shakllar bittadan boshqa funksiyasini (mansublik belgisi) yoʻqotdi va tilda egalik olmoshlari sinfi sifatida oʻzini namoyon qildi. Shunday qilib, XIV asrga kelib, shaxs olmoshlari tizimi faqat ikkita holatni saqlab qoldi: zamonaviylik tilida saqlanib qolgan umumiy va ob'ektiv.
Katta unli oʻzgarishi wē, mē, hē olmoshlaridagi [e:] unlisiga ham taʼsir qilgan. Ushbu hodisaga muvofiq, uzun [e:] [i:] ga o'zgartirildi.
Siz qadimgi ingliz tilidagi ēow dan ishlab chiqqan zamonaviy, gē olmoshining kelishik holati.
Ko‘rsatish olmoshlari
O'rta va yangi ingliz davrlarida o'z rivojlanishi davomida ko'rsatuvchi olmosh sezilarli o'zgarishlarga duch keldi. Uning ish tizimi butunlay vayron bo'lgan va tilning hozirgi holatiga qadar saqlanib qolgan farqlar sonidagi farqlardir: bu - o'shalar; bu - bular. (yaqin/uzoq masofa). Bir qator hosil bo'ldi.
Bu, ehtimol, qadimgi ingliz þæt dan kelgan. That olmoshining kelib chiqishi bahsli. Olimlar uning paydo bo'lishining ikkita manbasini ko'rib chiqadilar. Bu shā (OE þā > ME tho > NE that) ko‘plik shaklining rivojlanishi natijasi bo‘lishi mumkin, bunda -lar oxiri otlarning ko‘pligiga o‘xshab paydo bo‘lgan. U shās koʻplik shaklidan ham paydo boʻlishi mumkin (OE þās > ME that > NE that).
Bu olmosh qadimgi ingliz tilidagi þis olmoshidan yaratilgan; ko'plik shakli bular, ehtimol, qadimgi ingliz tilidagi ayol olmoshi þēos evolyutsiyasi natijasida paydo bo'lgan.
In dr. farmon. joylar. ular. kategoriya turi va soni. 13-asrda gramm. kategoriya turi yo'qolgan.
Maqola
Def. san'at. paydo bo'ldi. farmon shaklidan. joylar. uzoq harakatlar m.r. þe (bu)
Do'stlaringiz bilan baham: |
