O’rta asr numizmatik materiallarning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotini o’rganishdagi ahamiyati

 
«Bilishimizcha…lidiyaliklar eng birinchi bulib tanga zarb etishgan 
xamda 
oltin 
va 
kumush 
tangalarni 
muomalaga 
kiritishgan…»
1
(GERODOT)
 
 
Ilk tangalar eramizdan avvalgi VIII-VII asrlarda Kichik Osiyo
davlati Lidiyada va Egina davlatida zarb kilingan. Tanga zarb kilish 
Xitoy, Xindistionda xam ilgaridan paydo bulgan. Keyinchalik Elladada, 
Italiyada va Eronga tarkalgan. 
Bonistika
– qog’oz pullarni o’rganuvchi yordamchi tarix fanidir. 
Ilgari tanga pul vazifasini utagan bulsa, keyinchalik uning urnini asts-
sekinlik Bilan kogoz pullar egallay boshlagan. 
(ilovaga karang) 
1
E.Rtveladze. O’rta Osiyoning qadimgi tangalari. - T.: G’.G’ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1987, 7-
bet.

---

15 
Faleristika
– medallar, jetonlar, ordenlarni urganuvchi yordamchi tarix 
fanidir. Bonistika va faleristika yordamchi tarix fani xisoblangan 
Numizmatika fanining tarkibidagi yordamchi fandir. 
(ilovaga karang) 
(ilovaga karang)
O’rta asrlardan boshlab muzeylar tashkil kilingan. Numizmatika 
muzeylari: 
Odessa numizmatika muzeyi, Ermitaj, Britaniya muzeyi, Luvr, Parij, 
umuman Yevropaning aksariyat mamlakatlari muzeylarida tangashunoslik 
zallari mavjud. Navoiy viloyat muzeyi tugrisida gapiriladi. 
(ilovaga karang)
Qadimgi Gretsiyada tanga pullarga ko’proq xudolar, ma`budalar va muqaddas 
xayvonlarning suratlarini zarb qilganlar.Mas,: 
Afina shaxrining tanga pullarida 
ma`buda Afina surati, Olimpia tangalarida Zevs surati zarb qilingan
. 
Greklar ulkan jaxon imperiyasiga asos solishi natijasida O’rta Osiyo xam 
uning tarkibiga kiritildi. Natijada umumiy oldi-sotdi savdosida pul joriy etildi. er. 
av. 293-280 yillar mobaynida Baqtriya davlatining sharqiy viloyatlari noibi
Salavkaning o’g’li Antiox birinchi marta pul chiqarishga asos soldi. Grek 
madaniyatining yirik vakillari bo’lmish Salavkiylar tanga pullarini grek namunasi
bo’yicha zarb etdilar. Xususan grek tilidagi yozuvlar va podshoxning aksi 
tushirilgan tangalar chiqara boshladilar. Bu chiqarilgan pullarning nomlari xam 
turlicha edi. 
Jumladan, tilla, oltindan qilingan pullar stater, kumush-pullar-tetradraxma, 
draxma, yarim draxma deb atalgan. Xatto pullarni og’irligi grek o’lchov birligi
bo’yicha, ya`ni tetradraxmalar 16 gramm. draxmalar 4gr. ni tashkil etgan. 
Kundalik savdoda foydalanish uchun mo’ljallangan mis tangalar xam
chiqarilgan. Grek-Baqtriya podsholigi pullari ko’pchilik xollarda Salavka 
an`analarini davom ettirgan. Tanganing yuza tomonida podshoni rasmi, orqa 
tomonida esa grek xudolaridan (Appolon, Artemida, Afina, Gerakl, Zevs, 
Poseydon va boshqalar) birining rasmi ifodalangan. Ammo maxalliy ta`sir xam 

---

16 
pul zarb qilish ishlarida sezilarli bo’lgan. Jumladan grek xudolarining ba`zi bir
xususiyatlari SHarq xudolarining ba`zi jixatlariga o’xshash xolda aks ettirilgan. 
Grek-Baqtriya tangalari