O’rta asr numizmatik materiallarning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotini o’rganishdagi ahamiyati

"Qadimgi tangalar ilmi
" nomli kitobida 70 mingdan ziyod tangalarga 
tartib berdi. Aniqlay olmagan tangalar xaqida xech qanday faraz qilmagan, 
ularni noma`lumlar qatoriga qo’shib qo’ygan, ko’p mamlakatlarni tanga 
turlarini aniqlay olmagan. 
XVIII asrda sharqiy numiematikada bir necha ming tanga pul 
bo’lgan, ammo ularni shu vaqtga qadar tadqiq qiluvchi bo’lmagan. 

---

8 
Rossiya FA akademigi Xristian Martin Fren sharqiy numizmatikaga asos
solgan kishidir. U Qozonda yashab Oltin O’rda xonlari tomonidan zarb 
qilingan tangalarni o’rganish uchun juda boy manbaga ega bo’lgan. Fren 
nemis bo’lganligi uchun tez orada Germaniyaga chaqirishgan, yo’l -yo’lakay 
Peterburgda to’xtagan, u erda fanlar akademiyasida to’plangan tangalarni 
ko’rgach, tashlab keta olmagan, butunlay Rossiyada qolib butun umrini 
sharq tanga pullarini o’rganishga bag’ishlagan. 
Pyotr 1 tomonidan Peterburgda tashkil etilgan muzey kunskamerada 
boshqa eksponatlar bilan birga tanga pul va medallardan xam katta 
kollektsiya to’plagan. Kunskamerada doim o’z kollektsiyasni to’lg’azib
turgan, to’plangan tanga pullarni tartibga solgan. Undagi qimmatbaxo
pullar kollektsiyasi xozirgi vaqtda Davlat ermitajida joylashtirilgan, bu
kollektsiya dunyodagi eng katta kollektsiyalardan biri xisoblanadi, 
xisobida 300 mingta tanga pul bor. 
Bundan tashqari O’rta Osiyo numizmatikasi tadqiqotchilari orasida 
M.E.Masson, V.A.Mishkin, E.A.Davidovichlar salmoqli o’rin egallaydidar. 
Ular qadimgi O’rta Osiyo tanga pullarini aniqlab turlarga ajratdilar va zarb
qilish ishidagi rivojlanishning asosiy bosqichini belgiladilar.
SHuningdek, O’zbekistonda ham numizmatika bilan shug’ullangan va 
bir qator asarlar yaratgan olimlar bor. Ayupova F. (“Qadimiy tangalar”), 
Rtveladze E.(“ Drevnыe monetы Sredney Azii”), G’ulomov YA. “Qadimgi 
madaniyatimiz izlaridan”, Ernazarova T., Kognev R. “Tangalar o’tmish 
darakchilari”, S.Eshonxonov (“Numizmatika kolleksiyalari”), G’.Olimov 
(“Samoniylar va Qoraxoniylar davri tangalari katalogi”), I.Tuxliyev 
(“SHarqiy Turkiston tangalari”) va boshqalar shular jumlasidan.