Orolbo‘yi haqida qisqasini aytganda — Umid bor!

Shu o‘rinda, tuproqshunos-agrokimyo mutaxassisi kabi anchagina noyob kasbni tanlashingizga nima ta’sir qildi? Kim sizni unga qiziqtirdi, qo‘llab-quvvatladi?
— Ota-onam qishloq xo‘jaligi institutining o‘rmon xo‘jaligi fakultetini tugatishgan. Urush vaqtida onam Rossiyadan keldi va butun umr So‘qoqdagi tog‘larda ishladi. U o‘rmon melioratori, O‘zbekistonda birinchi lalmi bog‘ni barpo qilgan. Otam Qishloq xo‘jaligi vazirligida ishlardi, tez-tez ekspeditsiya va ish safarlariga borib turardi. Men bunday hayotga ko‘nikib qolgandim. O‘zim Toshkentdagi matematikaga ixtisoslashtirilgan 18-maktabni tugatdim, keyin o‘sha vaqtda mashhur bo‘lgan fizika fakultetiga o‘qishga kirdim. U yerda o‘qish menga yoqmadi, shuning uchun yarim yildan keyin, aynan zilzila bo‘lgan yili tuproqshunoslik institutida, anchagina taniqli tuproqshunos-erozionist Viniamin Borisovich Gusak laboratoriyasida ishlay boshladim. Yana yarim yildan so‘ng M.V.Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetiga o‘qishga kirish uchun Moskvaga yo‘l oldim. Tuproqshunoslik fakulteti, tuproq fizikasi va melioratsiyasi kafedrasini tugatib, Toshkentga qaytib keldim. Keyin aspirantura, MDUda dissertatsiyani yoqladim. Faoliyatim suv, tuproq, modellashtirish bilan bog‘liq. «Postdok» granti bo‘yicha Portugaliyaning Lissabon shahrida ilmiy ishimni tayyorladim. Suv iste’moli va iqlimning suv iste’moliga ta’siri masalalarini birga o‘rgangan hamkasbim aytganidek, men «o‘zini ilm olishga bag‘ishlagan mashina» ekanman. Men bu yo‘nalishda judayam ko‘p ishladim, lekin muhabbatim — bu Orol!
O‘z tajribangizga asoslangan holda ilm olamiga kirish uchun yo‘l olishni boshlashni istayotgan qizlar, ayollarga nimalarni tavsiya qilardingiz?
Bitiruvchilarimning hammasi ham bu kasbda qolmaganlarini bilaman, lekin men o‘z kasbimni sevaman. Bu — mening ishim. Qaysi ishni olmang, hammasi tuproqshunoslikka borib taqaladi. Ekspeditsiyaga borgan vaqtlarimda men hamma narsani unutaman. To‘liq ishimga sho‘ng‘ib ketaman. Ishimdan boshqa hech narsani sezmayman. Borlig‘im bilan unga kirishib ketaman. Mening ko‘rish xotiram juda yaxshi. Masalan, borgan joylarimdagi qurigan yerlarning barchasini to‘liq tasavvur qila olaman. Men yirmochga tushganimda u yerda qandaydir tirik narsalarni ko‘rgandek bo‘laman, ya’ni men uni his qilaman. Shuning uchun fan bilan qanday shug‘ullanish mumkinligi haqidagi savolga faqat bir necha maslahat berishim mumkin, chunki har kim fanga turlicha kiradi. Ko‘p narsa mutaxassislikka bog‘liq. Mening mutaxassisligim, masalan, barcha joyda kerak bo‘ladi — bu boshqa ish. Agarda inson o‘z joyida ishlasa, hech qayerga ketib qolmasa, bu umuman boshqa. Men shunday qila oldim va menikidek mutaxassislikka ega bo‘lganlarga ularni qo‘llaydigan ishonchli tirgak bo‘lishi kerak. Agarda hayotda seni hech kim qo‘llamasa, menimcha, o‘z ishiga kirishib ketishingning umuman imkoni bo‘lmaydi. Ayol bolalari uchun, oilasi uchun xotirjam bo‘lishi kerak. U bolani qandaydir maydonlarga yetaklab borishi kerak emas. U faqat o‘z ishi haqida o‘ylashi, ishidan rohatlanishi kerak.

Istalgan odamga fanda yana nima kerak? Jahd kerak. Ishda yonish kerak. Ayollar uchun esa, menimcha, eng muhim tavsiya quyidagicha — intilish. Ayol har bir holatda, har bir kasbda, ayniqsa fanda intilishi zarur. U o‘ziga ishonishi lozim, u olima, shaxs ekanligini bilishi lozim va uni hurmat qilishlari kerak. Marra, bu — nomzodlik yoki doktorlik dissertatsiyasini yoqlash emas, bu jamiyat va ijtimoiy mavqe talab qiluvchi ikkilamchi, marra yanada ko‘proq ijod qilishdadir.
Fan bilan shug‘ullanish, bu — boshingda g‘oyalar va ishchi gipotezalar shakllana boshlasa, ularni albatta tekshirishing lozim, aks holda halovat bo‘lmaydi. Hayotingdagi oila, farzandlar hursandchilik keltiradi, lekin faqat o‘zingga, miyangga, fikringga tegishli bo‘lgan narsalar ham bor. Ayol uchun hayotda hamma narsaga erishish uchun fanni o‘rganish yaxshi tashkil etilmog‘i kerak.
Ha, bu oson emas. Lekin uni amalga oshirishni bilish lozim. Buni o‘zimdan bilaman. Shuning uchun mustahkam tirgak va oilada o‘zaro tushunish bo‘lmog‘i lozim. Hamda qiziqish, hayotdagi barcha narsalarga qiziqish, zavq olishni bilish. Bu qiziqish esa atrofingdagilarga ham yuqadigan bo‘lishi kerak.

Fan tomon yo‘l, fan bilan shug‘ullanishni boshlash, bu, albatta, ta’lim. Ta’limi yo‘q fan bilan shug‘ullana olmaydi. Yana faoliyatni muvaffaqiyat bilan tanlash, uni qidirishdan qo‘rqmaslik, noto‘g‘ri yo‘ldan voz kechishdan cho‘chimaslik va yoki boshqa ish, ko‘ngildagisini topish. Yaxshi ko‘rilmagan ish bilan fanda muvaffaqiyatga erishib bo‘lmaydi.
Muallif haqida. Stulina Galina Vladislavovna, tuproqshunos, biologiya fanlari doktori, ko‘plab hududiy va xalqaro loyihalar ishtirokchisi, Orol dengizining qurigan tubida o‘tkazilgan kamida o‘nta ekspeditsiya rahbari, ularni oxirgisi O‘zbekistondagi BMT taraqqiyot Dasturining madadi bilan amalga oshirildi. U o‘z faoliyati davomida BMT Taraqqiyot Dasturi qizlar va yigitlar uchun teng ta’lim olishni ta’minlash, ayollar va yoshlarga fanda qulay sharoitlarni yaratish uchun O‘zbekistonda gender tengligi asoslari va tamoyillarini ilgari surishda ko‘mak berib kelmoqda.