Oro davlat universiteti yoqub saidov

y-lanuvchi guruhga Chimkent, Mankent, Turkiston shevalari kiradi. J-lanuvchi guruhga esa Shimoliy Xorazm, Surxandaryo, Qashqadaryo va Samarqand viloyatlarining qishloq shevalari kiradi. Bu guruhga kiruvchi shevalarning eng asosiy fonetik xususiyati shundan iboratki, so’zining boshida keladigan j undoshi o’rnida y keladi: jaman, jantaq kabi.

V.V.Reshetov tasnifi. U o’zbek shevalarini tarixiy-lingvistik xususiyatlari va qo’shni tillarni hisobga olgan holda tasnif etadi. Tarixiy lingvistik jihatdan turkiy tillar tarkibi uch qismdan iboratdir. O’zbek tilida esa har uchala qismga oid xususiyatlar mavjud. Shunga ko’ra, o’zbek tilidagi shevalar quyidagicha nomlanadi:

1. Shimoliy-G`arbiy guruhga o’zbek tilining qipchoq lahjasi, unga chegaradosh, yondosh qozoq, qirg`iz va qoraqalpoq tillari kiradi.

2. Janubiy-G`arbiy guruh o’zbek tilining o`g`uz lahjasini o’z ichiga oladi. Bu guruhga yondosh turkman tili taalluqlidir.

3. Janubiy-Sharqiy guruhga qarluq-chigil-uyg`ur lahjasini tashkil qiluvchi ko’pchilik shahar shevalari, hozirgi o’zbek adabiy tili va eski o’zbek adabiy tili, qardosh turkiy tillardan esa yangi uyg`ur tillari kiradi. Mazkur lahjaga kiruvchi shevalarning ko’pchiligi uchun shu narsa xoski, ular tojik tili bilan juda qadimgi aloqador.