Organik kimyodan maruzalar matni

Naftalin-C10H8 kondensirlangan ikkita benzol halqasidan tashkil topgan bo'lib, uning molekulasida har ikkala benzol halqasiga taalluqli bo'lgan ikkita umumiy uglerod atomi mavjud. Naftalinning molekula formulasini dastlab rus olimi A. A. Voskresenskiy aniqlagan, keyinchalik uning tuzilishini Erlenmeyer quyidagicha ifodalagan:

a
a

Naftalin toshko'mir smolasini 210-230 ⁰C harorat oralig'ida haydalgan fraksiyasidan ajratib olinadi. U o'ziga xos hidli, yaltiroq kristall modda, 80 ⁰C da suyuqlanadi, suvda erimaydi. Naftalin molekulasidagi vodorod atomlarining kimyoviy reaksiyaga kirishish xususiyatiga ko'ra ikkita izomerga bo'linadi. Molekuladagi 1,4,5,8 uglerod atomlari bilan birikkan vodorodlar « -izomerlar, 2,3,6,7 uglerod atomlari bilan birikkan vodorodlarp -izomerlar deb ataladi.

N

+ HCl




xloronaftalin


SO 3H



+ H 2O


+



HO — NO


2


sulfonaftalin


+ H₂O


aftalin galogenlash, sulfolash va nitrolash reakiyalariga kirishadi. Masalan:

nitronaftalin

Sanoatda naftalin hosilalaridan bo'yoqlar va dori-darmonlar ishlab chiqariladi. Naftalin sof holda uy-ro'zg'orda jundan qilingan buyumlarni kuyadan himoya qilishda qo'llaniladi.