Organik birikmalarning kislotaliligi va asosliligi Reja


Spirtlar, fenollar va karbon kislotalarining kislotali xususiyatlari



Download 396 Kb.
bet2/3
Sana22.06.2022
Hajmi396 Kb.
#690232
1   2   3
Spirtlar, fenollar va karbon kislotalarining kislotali xususiyatlari
Kislotalar kuchining xarakteristikasi siftadia ularning suvdagi dissotsialanish konstantasi (Ка) qo‘llaniladi, bunda suv deyarli o‘zgarmas miqdorda – 55 mol/l olinadi:

bu yerda, DG0 – erkin entalpiyaning o‘zgarishi.
а ning qiymati qancha kichik bo‘lsa, kislotaning kuchi shunchalik katta bo‘ladi. Asoslarning protonlanishi uchun рКа ga o‘xshash рКв kattaligi qo‘llaniladi. рКв =14 – рКа, yoki рКа = 14 – рКв. Odatda asoslilik ham рКа qiymatlari orqali ifodalaniladi, ya’ni tegishli protonlangan asosning dissotsialanishi ko‘rsatiladi. rK potensiometriya va spektrofotometriya metodlari bilan aniqlanadi.
Karbon kislotalarning рКа qiymatlari solishtirilganda shuni ko‘rish mumkinki, to‘yinmagan yoki aromatik kislotalar (masalan, akril yoki benzoy kislotalari) alkilkarbon kislotalariga nisbatan kuchlidir. Bunga sabab, qo‘sh bog‘ tutuvchi guruh manfiy induksion (-J) ta’sir ko‘rsatadi. Х-СН2-СООН ko‘rinishidagi almashingan sirka kislotalarning kuchi sJ – konstantasi asosida aniqlanishi mumkin. Bu kislotalar uchun Taft tenglamasini qo‘llash yaxshi natija beradi. Agar o‘rinbosarlar bir nechta bo‘lsa, ularning ta’siri, taxminan ta’sirlar yig‘indisidan iborat bo‘ladi:



O‘rinbosralar reaksion markazdan (bizning misollarimizda -СООН guruhi) uzoqlashgan sari ularning ta’siri keskin kamayib boradi. O‘rinbosarlarning bunday ta’siri almashingan benzoy ksilotalarida ham kuzatiladi. Misol tariqasida quyida ba’zi kislotalarning rKa kattaliklari keltirilgan:
Ba’zi kislotalarning рКа kattaliklari

Kislota

рКа

H-COOH

3,77

CH3-COOH

4,76

(CH3)3C-COOH

5,05

Cl-CH2-COOH

2,86

CH2=CH-COOH

4,25

C6H5-COOH

4,20

CH3-CºC-COOH

2,65

о-CH3-C6H4-COOH

3,91

м-CH3-C6H4-COOH

4,24

п-CH3-C6H4-COOH

4,34

о-HO-C6H4-COOH

2,98

м-HO-C6H4-COOH

4,08

п-HO-C6H4-COOH

4,58

о-NO2-C6H4-COOH

2,17

м-NO2-C6H4-COOH

3,45

п-NO2-C6H4-COOH

3,44

Biz yuqorida karboksilat anionining ichki mezomeriya tufayli barqarorlashishini ko‘rdik:



Fenolyat anionida manfiy zaryadning delokallanishi tufayli barqarorlashuv bunchalik yuqori darajada emas:

Shunping uchun fenolyat anion karboksilat anioniga nisbatan kuchli asos, fenollar esa karbon kislotalariga nisbatan kuchsiz kisldotalardir. (Brensted-Louri ta’rifidan kelib chiqadigan xulosani eslang).


Alkogolyat anionlarida manfiy zaryadning mezomer mexanizm bo‘yicha delokallanishi mutlaqo mumkin emas, balki alkil guruhning musbat induksion (qJ) ta’siri ostida manfiy zaryad kislorod atomida yanada lokallanadi: . Buning natijasida alkogolyat anion juda kuchli asos, spirtlar esa juda kuchsiz kislota xossasiga ’ga bo‘ladi.
Merkaptanlar (tiospirtlar) spirtlarga nsibatan kuchliroq kislotalardir. Bunga saba oltingugurt atomining kislorod atomiga nisbatan katta qutblanuvchanlikka ega ekani va shuning uchun manfiy zaryadning ko‘proq yoyilishi (tarqalishi, delokallanishi) mumkinligidir, Bunday delokallanishda oltingugurt atomi elektron qobiqlarining ko‘pligi ham katta rol o‘ynaydi. quyida ba’zi sprt va tiospirtlarning рКа qiymatlari keltirilgan.
Ba’zi spirt, tiospirt va fenollarning рКа qiymatlari


Download 396 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish