O’quvchilar dunyoqarashini xalq maqollari negizida shakllantirish Vaxobova Mahliyo Xamza qizi

Yomonning so’zi – qarmoq”.
Ushbu maqol o’quvchilarni muloyim muomalali, xushfe’l, dilkash bo’lishiga undashda ta’sirchan vosita bo’ladi. Maqolning ikkinchi qismi esa yomon niyatli odamlar borligi haqida va ulardan ogoh bo’lish haqida, ya’ni ularning “Qarmog’i”ga ilinib qolmaslik haqida o’quvchilarni ogoh qilishda g’oyaviy asos bo’lib xizmat qiladi.

• 
  “Bir kishi ariq qaziydi
  

Ming kishi suv ichadi”.
Bu maqol o’quvchilarni bunyodkorlikka chaqirib, savob ishlar qilishga undaydi.

• 
  “Yaxshini ko’rib fikr qil,
  

Yomonni ko’ribshukur qil”.
Ushbu maqolda xalq orasida “Birni ko’rib fikr qil, birni ko’rib shukur qil” ko’rinishida ham uchraydi. Hayotda shunday insonlar borki, ularning hayot yo’li boshqalar uchun ibrat maktabi bo’ladi, ulardek bo’lishga harakat qiladi. Yaxshi kishi o’zi bilan yaxshi nom qoldiradi. Ba’zida yomon xislatli kishilarni ko’rib ularga nafrat ko’zi bilan qaraymiz. Jamiyatimizga xavf soladigan nifoq tushiradigan kishilardanuzoq bo’lishga harakat qilamiz.

• 
  “Yoshlikdagi g’ayrat – keksalikdagi rohat”.
  

Ushbu maqol o’quvchilarimizni yoshlikda shijoatli bo’lishga undashga ma’naviy asos bo’lish bilan birga, kelajak istiqbolni o’ylashga ham davat etadi.

• 
  “Ming o’yla – bir so’yla”.
  

Bu maqol o’quvchilarga aqliy tarbiya berishda qo’l keladi.

• 
  “Ona yurting – oltin beshiging”.
  

Bu maqol o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda ma’naviy asos bo’lib xizmat qiladi.

• 
  “Vataning tinch –sen tinch”.
  

Ushbu maqol o’quvchilarni yurt tinchligi, xalq faravonligi ruhida tarbiyalashda qo’l keladi.

• 
  “Gap desang qop –qop, ish desang betob”.
  

O’quvchilarni dangasalikka nafrat ruhida tarbiyalashda bu maqol juda qo’l keladi va ortiqcha mazmunsiz gapirmaslik kerkligi, ya’ni illat ekanligini o’quvchilar ongiga singdirishda ta’sirchan vosita bo’la oladi.

• 
  “Yaxshi fazilating – zeb-u ziynating”.
  

O’quvchilardagi insoniy sifatlar va fazilatlarning mavjudligi ulardagi ma’naviyat borligidan dalolatdir. Shuningdek, ularga yaxshi fazilat inson zeb-u ziynati ekanligini o’quvchilarga uqtirish orqali ularning ma’naviyatini yuksaltirishga erishish mumkin. Ushbu xolatlarni samarali amalga oshirishda mazkur maqol ma’naviy ta’sirchan vosita bo’la oladi.

• 
  “Halol mehnat – yaxshi odat, u berur senga saodat”.
  

O’quvchilarimizni xalollikka o’rgatish, u orqali baxt-saodatga erishish mumkinligini ushbu maqol yordamida samarali amalga oshirish mumkin.

• 
  “Elning tinchligini buzgan omon qolmas”.
  

Bu maqol o’quvchilarimizni ogohlikka davat qilishda ya’ni o’quvchilarni vatan xoini, sotqin, qo’poruvchilar, terrorchilar va xakozo shu kabilarga nafrat ruhida tarbiyalashda mazkur maqol ma’naviy asos bo’la oladi.

• 
  “Davlating – ota- onang”.
  

Bu maqolda ota-onani hurmatlashni o’quvchilar ongiga singdirishda foydalanish ijobiy tarbiyaviy samara beradi.

• 
  “Yuziga boqma – so’ziga boq”.
  

Insonning o’zi go’zal bo’lganidan ko’ra, so’zi go’zal bo’lgani maqul – degan naqlni o’quvchilar ongiga singdirishda mazkur maqoldan foydalanish pedagogik samara beradi.

• 
  “Odob salom berishdan boshlanadi”.
  

Bu maqol yordamida o’quvchilarimizdagi ma’naviy sifatlatlarni shakllantirishga samarali erishish mumkin.
Maqollar ro’yxatini yanada davom ettirish mumkin.bunda faqat ularni qaysi sinfda va qaysi fanda ta’lim mazmuniga singdirishni o’qituvchi puxta o’ylab rejalashtirishi kerak, aks holda tarbiya samarasiz kechishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, o’quvchilar ta’lim – tarbiyasiga oid pedagogik omillarni ham ko’plab topsa bo’ladi. Ular ta’lim mazmunini yangi sifat bosqichiga ko’tarishga mustahkam didaktik asos bo’la oladi va ularni ta’lim mazmuniga ustalik bilan kiritish esa o’ziga yarasha innavatsion jarayon bo’lib, bunda o’qituvchidan yuksak pedagogik mahorat talab etiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. 
   Sh. Shomaqsudov Sh Shoahmedov ..Hikmatnoma..o‘zbek maqollaring izohli lug‘ati 1990
   
2. 
   X. A To‘raqulov B S Abdullayeva I. X. To‘raqulova boshlang‘ich ta‘lim metadologiyasi Toshkent 2020
   
3. 
   https:/fayllar.org