O’quv yilida umumiy o’rta ta’lim maktablarining

2. «Galaktika» va
«Geoxronologiya»
atamalarining
mazmun-
mohiyatini tushuntiring
. 
Javob: 
Galaktika
(yunoncha galaktikos-sutrang) – yulduzlar gravitatsiya kuchlari 
bilan o‘zaro bog‘langan ulkan yulduzlar tizimi. Galaktikalar o‘lchami, yulduzlar soni, 
shakli bo‘yicha bir-biridan farq qiladi. Shunga ko‘ra ularning ellipssimon, 
spiralsimon va noto‘g‘ri turlari ajratiladi. 
Geoxronologiya
(geologik yilnoma) – yer po‘stidagi tog‘ jinslarining hosil bo‘lish 
ketma-ketligi va yoshi haqidagi ta’limot. Geoxronologiya mutlaq va nisbiy 
geoxronologiyaga bo‘linadi. Mutlaq geoxronologiyada Yerning yoshi yillar bilan 
ifodalanadi. Nisbiy geoxronologiyada esa, tog‘ jinslarining ketma-ket qatlamlanib 
joylanishiga asoslaniladi. Bunga ko‘ra, ustida yotgan qatlam (cho‘kindi jinslar 
qatlamlarining dastlabki holati buzilmaganda) ostidagidan yosh bo‘ladi.
 
3. O‘zbekiston siyosiy-ma’muriy xaritasidan Qirg‘izistonga chegaradosh bo‘lgan 
respublikamizning viloyatlarini ko‘rsating. Ulardan qaysi birining maydoni eng 
kichik? Bu viloyat markazining geografik koordinatalarini aniqlang. 
Javob: 
Respublikamizning Qirg’izistonga chegaradosh viloyatlari: Toshkent, 
Namangan, Andijon, Farg’ona. Ularning ichida maydoniga ko’ra eng yirigi-Toshkent 
viloyati bo’lib, markazi Toshkent shahrining geografik koordinatalari: 41°00' 
shimoliy kenglik, 69°00' sharqiy uzoqlik. 
23-BILET 
1.
 
Antropogen landshaftlar va ularning tasniflanishi. 
Javob: 
Yer yuzida inson paydo bo‘libdiki, to‘xtovsiz ravishda tabiatga ta’sir 
ko‘rsatib, undan foydalanish va o‘ziga qulay qilish maqsadida o‘zgartirib kelmoqda. 
Insonning xo‘jalikdagi faoliyati ta’siri antropogen ta’sir deyilib, uning oqibatida 
geotizimlarning o‘zgarish darajasi, miqyosi va jadalligi turlicha bo‘ladi. Bu bir 
tomondan geotizimlarning o‘ziga xos tabiiy xususiyati bilan bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi 
tomondan insonning geotizimga ta’sir ko‘rsatishiga bog‘liqdir. Olimlar tomonidan 
antropogen landshaftlarning quyidagi turlari ajratiladi. F. N. Milkov inson 
faoliyatining turi va landshaftlarda qay darajada aks etganini hisobga olib, barcha 

---

29 
antropogen landshaftlarni 8 xil landshaft sinf ga ajratadi. Landshaft sinfl ari turlarga 
bo‘linib ketadi.