O’quv uslubiy majmuasi

Nazorat savollari

1. Yerning sharsimon osmon jismi ekanligini birinchilardan bo‘lib kim aniqlagan?

2. Yer radiusini qadimda kimlar birinchilardan bo‘lib o‘lchagan?

3. O‘rta asrlarda astronomiya rivojiga katta hissa qo‘shgan markaziy osiyolik va

yevropalik olimlardan kimlarni bilasiz?

4. O‘zbekiston hududidagi astronomik markaz o‘rta asrlarda qayerda joylashgan

edi?

5. Astronomiyaning boshqa fanlar bilan aloqasi haqida nimalar bilasiz?

4-ma’ruza: Yer tipidagi sayyoralar. Gigant planetalarning fizik tabiati. Spektral parallaks haqida tushuncha. Yulduzlarning spektral sinflari. Yulduzlarning tempraturasi va yorqinligi. Tashqi galaktikalar: ularning sinflari.

Reja:

1. Yer tipidagi sayyoralar. Gigant planetalarning fizik tabiati.

2. Spektral parallaks haqida tushuncha.

3. Yulduzlarning spektral sinflari. Yulduzlarning tempraturasi va yorqinligi.

4. Tashqi galaktikalar: ularning sinflari.

Vaqti sari Quyosh atmosfеrasida tеz o`zgaradigan faol sohalari paydo bo`lib turishadi. Ularning xususiyatlari va tuzilishi atrofdagidan kеskin farq qiladi. Quyosh faolligining fotosfеra, xromosfеra va tojdagi ko`rinishi juda farq qiladi. Lеkin ularning sababi bitta - magnit maydonining bеqarorligi. Uning kuchayishi yoki susayishi har doim aktiv sohalar vujudga kеlishi bilan bog`liq. Quyoshning faol jarayonlar bo`layotgan qismini faol sohasi dеyishadi. Ularni umumiy ko`rinishi (8.29 rasmda) ko`rishimiz mumkin. Faol sohalarining bir nеcha turi mavjud:

1. Quyosh dog`lari

2. Mash'allar

3. Flokulalar

4. Xromosfеradagi chaqnashlar

5. Protubеranеtslar

6. Tojning aktiv soalari