O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Zilzila.

Zilzila- bu er osti zarbasi va er ustki qatlamining tebranishi bo’lib, tabiiy, asosan texnologik sabablardan ro’y beradi. Er ostki zarbasining paydo bo’lish o’chog’i erning osstki qatlamidagi uzoq vaqt yig’ilib qolgan energiyaning ozod bo’lish jarayoni tufayli yuzaga keladi. O’choqning markazidan shartli ravishda nuqta tanlab olinadi, buni gipotsentr deyiladi. Gipotsentrning er yuzasiga tushirilgan proektsiyasi epitsentr deyiladi. Hozirgi paytda fanga ko’pgina zilzilalarning paydo bo’lish o’choqlari uning 2900 km qalinlikdagi, qattiq holatdagi mantiya qatlamida vujudga kelishi ma’lum.<sup>24





23</sup> G’.Yormatov, O’.Yuldashev, A.Hamraeva “Hayot faoliyati xavfsizligi” 257-bet

²⁴ O.Qudratov, T.G’aniev “Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi” 18-19-betlar

Seysmik faollik kuzatiladigan joylarda zilzilalar ma’lum qonuniyat asosida bo’lib, o’z davriyligiga ega ekanligi ma’lum. Masalan, Vatanimiz xududida Burchmulla-1959 yil, Toshkent-1966 yil 26 aprel, Gazli-1976 yil, Nazarbek-1986 yil va boshqalar. Ayniqsa Toshkent zilzilasining dahshati hali ko’pchilik aholining yodidan ko’tarilgani yo’q.