|
Kuyish yuzasini aniqlash. Kuyishning og’ir-engilligi faqat kuyish chuqurligiga emas, yana kuyish yuzasining maydoniga ham bog’liq. Shuning uchun har qanday kuyishning maydoni umumiy tana yuzasiga nisbatan foiz munosabatda hisoblanib chiqiladi.
Kaft orqali o’lchash – ( kaft maydoni hamma teri yuzasining 1-1.2 % ni tashkil qiladi). Bu usuldan oddiy va oson, faqat chegaralangan zararlanishda foydalaniladi.
To’qqizlar sistemasi. Bu usulda – bosh va bo’yin yuzasi 9%, qo’llar yuzasi 9%,
oyoqlar yuzasi 18%,
tananing old va orqa yuzasi 18%, oraliq va jinsiy a’zolar yuzasi 1%.
Bu usuldan umumiy zararlanishda foydalaniladi. Tananing ko’p qismi kuyganda va chuqur kuyishlarda ichki a’zolarning xar xil funktsional buzilishlari kelib chiqadi. Shuning uchun ham bu holat – kuyish kasalligi termini ostiga kiritilgan. Terining total nekroz maydoni kuyish kasalligi kechishi xarakterini belgilab beradi. Shunga ko’ra kuyish kasalligi quyidagi davrlarga bo’linadi: 1 kuyish shoki (bir necha soatdan 1,2,3 sutka)2 o’tkir toksemiya (3, 10, 15 kun)3. Sepsis (2 hafta) Nurlanish ta’sirida kuyish – insonga ionlovchi nurlarning ta’sir etishidan vujudga kelib, o’ziga xos bo’lgan ba’zi bir xususiyatlar bilan xarakterlanadi (yashirin davri bo’lishi, kuchli og’riq bo’lishi, to’qimalarni zaharlanishi va sekin kechishi). Nurdan kuyish ko’pincha inson tanasining ma’lum bir qismiga yuqori dozadagi nurlanishni ta’sir etishi natijasida vujudga keladi. Bunday kuyishlar uzoq vakt rentgen bilan davolash natijasida, RM bilan ishlashda ehtiyot choralarni ko’rmaslik natijasida, onkologik bemorlarni davolashda kuzatiladi. Bunda nurlanish dozasi 1000-1500R va undan yuqori bo’ladi. Bunday doza tananing hammasiga ta’sir qilsa o’tkir nurlanish kasalligi oqibatida kuyish belgilari paydo bo’lmasdan bemor o’limiga sabab bo’ladi.Nurdan kuyishda termik kuyishlarga o’xshab zararlanish chuqurligiga qarab 4 darajaga bo’linadi: 1-daraja eritema, 2-
daraja pufaklar, terining total zararlanishi, 4-daraja teri osti qavati, mushaklar va ichki organlarning zararlanishi. Termik kuyishlardan klinik simptomlar kuygan vaqtda paydo bo’lsa, nurdan kuyishda belgilar davriyligi, fazaligi bilan farqlanadi.
Nurdan kuyishda 4 ta davr farqlanadi:
1-davr – dastlabki mahalliy reaktsiya (eritema) 2-davr-yashirin
3-davr-kasallikning rivojlanishi. 4-davr-tiklanish
Davrlarning davomliligi va zararlanish chuqurligi ionlovchi nurlanishning dozasiga bog’liq . 1 – davrda bemor terini qichishi, giperemiya (qizarish) paydo bo’lishidan shikoyat qiladi. Nurlanish dozasi kamroq bo’lsa bu belgilar bo’lmasligi mumkin. 2-davrda nurlanish zonasida patologik o’zgarishlar sodir bo’lmaydi. Ba’zan dastlabki eritemadan qolgan pigmentatsiya bo’lishi mumkin. Bu davrning davomliligi nurlanish dozasiga bog’liq: nurlanish dozasi qancha yuqori bo’lsa, yashirin davr shuncha qisqa, zararlanish chuqur bo’ladi. Agar yashirin davr 3-4 sutka davom etsa, nurlanish dozasi yuqori bo’lib, keyinchalik nurlangan zonada nekroz vujudga keladi (3-4 darajali kuyish). Agar yashirin davr 7-10 kun davom etsa pufaklar bo’ladi (2-darajali kuyish), agar 20 sutka davom etsa, eritema hosil bo’ladi (1-daraja kuyish). 3-davrda terida kuyishning belgilari paydo bo’la boshlaydi, zararlanish chuqurligi nurlanish dozasi va yashirin davrning davomiyligiga bog’liq bo’ladi.
Shunday qilib, yashirin davrning davomiyliligi va klinik belgi-lari nafaqat kuyishning og’ir – engilliligini, shuningdek nurlanish do-zasini ham ko’rsatadi. Bu paydo bo’lgan narsada nurlanish xarakteri (gamma nurlar) va organizmning shaxsiy xususiyatlari muhim ahamiyatga ega. Odatda 3-4 darajali kuyish mahalliy nurlanish dozasi 1000 - 4000 R bo’lganda va yashirin davr 1-3 sutka davom etganda vujudga keladi.
4-davrda nekrotik to’qimalarning ko’chishi va regeneratsiya jarayoni kuzatiladi. Chuqur kuyishlarda bu davr juda uzoq davom etadi. Hujayralarning tiklanish jarayonini bitishi juda sekinlik bilan kechib, chandiqlar hosil bo’lishiga va jarohatlarni uzoq vaqt yopilmasligiga sabab bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
