O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Dastlabki davri yumshoq to’qimalarni ezilishi bilanoq boshlanadi. Bunda og’riq impulslari reflektor ravishda buyrakdagi qon aylanishini buzadi. Bu davr 2-3 kun davom etadi va ezilishdan ozod qilingan to’qimalarda shish va qon aylanishini buzilishi bilan xarakterlanadi. Odatda ezilishdan keyin 4-6 soat o’tgach, umumiy ahvolning keskin yomonlashuvi kuzatiladi: tashnalik, qayt qilish, bo’shashish va qo’zg’aluvchanlik, apatiya, tana harorati 39 gacha ko’tariladi, puls tezlashadi, qon bosimi tushadi. Teri qavatlari ko’kimtir, muzday, sarg’imtir yoki qon aralashgan suyuqlik bilan to’lgan pufaklar bilan qoplangan. To’qimalarning kuchli shishi tufayli tomirlar pulsatsiyasi judu sust yoki umuman aniqlanmaydi. Kuchli og’riq vujudga keladi. Og’ir hollarda intoksikatsiya va o’tkir buyrak etishmovchiligidan o’lish mumkin. Engil hollarda esa vaqtinchalik umumiy ahvolni yaxshilanishi kuzatiladi(yolg’on yaxshilanish davri).

Oraliq davri – o’tkir buyrak etishmovchigi bilan xarakterlanadi. Og’riq qaytalanadi, bel og’riydi, siydik ajralishi kamayib, siydikda oqsil, mochevina, azot chiqindilari ko’payadi(azotemiya). Takror qayt qidish kuzatiladi. Es-hush buzila boshlaydi, tana shishadi.

Kechikkan davr – (10-12 kun) ezilishdan keyin buyrak etishmovchiligi belgilari yo’qola boshlaydi, shishlar butunlay yo’qoladi, lekin ezilgan joydagi og’riq zo’rayadi. Teri osti qavati va boshqa to’qimalarda yiringli o’choqlar va trofik yaralar, chandiqlar, kontratura va boshqalar vujudga keladi.