O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

MAVZU: KIMYoVIY XAVFLAR. KIMYoVIY ZARARLANISh O’ChOG’I.

B.B.B texnikasini qo’llash

Talaba-o’quvchilar o’zlari biladigan va bilmaydigan tushunchalar va iboralar bilan jadval to’ldiriladi. Ro’yxatga kirmagan, biroq dars jarayonida yangidan paydo bo’lgan talaba uchun notanish tushuncha va iboralar ham jadvalning ikkinchi ustuniga qo’shimcha ravishda qayd etilib boriladi.

№	Tushuncha	Bilaman (Q -)	Bilishni hohlayman	Bildim (Q)
1.	Zararlanish o’choqlari.
2.	Radiatsion xavfli ob’ektlar.
3.	Nurlanish darajalari.
4.	Yadro qurolining zararlovchi omillari.
5.	Organizmga ZMlarning ta’siri jihatidan qanday guruhlarga bo’linadi?
6.	Nurlanishning asoratlari.

“Baliq skeleti” usulini qo’llash

“Baliq skeleti “ texnologiyasi yordamida baliq skeletidagi har bir qiltanoq ustiga texnogen favqulodda vaziyatlardan kimyoviy qurollarning tasnifi bo’yicha turlarini yozib berish talab qilinadi.

Guruhlar uchun topshiriqlar 1 – guruh

1. 
   Nervni falajlovchi ZM.
   
2. 
   Antidototerapiya nima
   

1. 
   Bo’g’uvchi ZM
   
2. 
   Terini yara qiluvchi ZM.
   

1. 
   Umumzaxarlovchi ZM
   

2 – guruh 3-guruh

2. 
   Psixofiziologik ta’sir qiluvchi ZM
   

Keys stadii

1-vaziyat. Turli zaxarlovchi moddalar va ularni joylarda changlatish uchun manzilga etkazib beruvchi vositalar kimyoviy qurol deyiladi. Odamlar, hayvonlarni, o’simliklarni, havoni, joylarni, suv, oziq-ovqatlarni, turli buyumlarni zaralovchi zaxarli birikmalar zaxarlovchi moddalar (ZM) deyiladi.

Zaharlovchi moddalarkimyoviy zarba berish vositalari yordamida mo’ljallangan joyga eltiladi va mayda zarrachalarga parchalanadi, shunda ular bug’holatiga, aerozol holatiga yoki tomchi holatiga aylanadi. Kimyoviy qurollar portlaganda, zaxarlangan atmosfera buluti hosil bo’ladi va u shamol yo’nalishi bilan harakat qilib, 30 km va undan ortiq masofani zaharli moddalar bilan zaxarlaydi.

Dushman tomonidan aholini yoppasiga qirish quroli kimyoviy qurolni ishlatish natijasida hududlar, odamlar, hayvonlar va o’simliklar zararlanadi. Zararlanish natijasida odamlarning asab tizimi jiddiy zarar ko’radi, hattoki o’lim holatigacha olib keladi.

Muammo. Aholini ommaviy qirish maqsadida qanday kimyoviy moddalar qo’llanilgan?

1. 
   variant: fosfororganik zaxarlovchi moddalar – zarin, zamon, V – gazlari.
   
2. 
   variant: Bo’g’uvchi va ko’zdan yosh oqizuvchi zaharlovchi moddalar.
   
3. 
   variant: Psixokimyoviy va terini yara qiluvchi zaxarlovchi moddalar.
   

Psixokimyoviy ZM qatoriga BZ va DLK (dietilamidlizeogin kislota), terini yara qiluvchi zaxarli moddalarga iprit, lyuizit moddalari kiradi.