O’quv-uslubiy majmua O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 14-avgustdagi № bd-5110100 02 bilan tasdiqlangan falsafa fanidan namunaviy dastur asosida ishlab chiqilgan

V. Qora.

3). Zidlik munosabatdagi tushunchalar. Ular hajmi jihatidan bir-birlariga kirishmaydi.

Masalan: A. Sog’lom

V. Sog’lom emas.

Tushunchalar umumiylashtirilayotganda tushuncha hajmi kichrayadi, mazmun esa boyib boradi.

Demak, mantiq ilmi tafakkur shakllari va qonunlari haqidagi ta’limot. Tafakkur shakllari va qonunlarini o’rganish, ulardan ongli ravishda foydalanish fikrlash madaniyatini o’stiradi, xususan, fikrni to’g’ri qurish malakasini rivojlantiradi; bahs yuritishda o’zining va boshqalarning fikriga tanqidiy munosabatda bo’lishiga, suhbatdoshining mulohazalaridagi xatolarni ochib tashlashga yordam beradi.

Muhokamani to’g’ri qurishga, formal ziddiyatlar, xatolarga yo’l qo’ymaslikka erishish, aytish mumkinki, o’ziga xos san’at-mantiq san’ati hisoblanadi. Bu san’atning nazariy asoslarini chuqur egallagan kishigina uning imkoniyatlarini amaliy muhokama yuritishda namoyish qila oladi.

SHu o’rinda buyuk mutafakkir, “muallimi soniy” tahallusi bilan birga “Mantiqiy” tahallusini ham olgan Forobiyning mantiq ilmining ahamiyati haqida bildirgan quyidagi fikrlarining alohida e’tiborga loyiq ekanligini ta’kidlash zarur. U shunday yozadi: «Bizning maqsadimiz aqlni, xatoga yo’l qo’yish mumkin bo’lgan barcha hollarda, to’g’ri tafakkurga etaklaydigan, uning yordamida har safar xulosa chiqarayotganda adashishga qarshi extiyot choralarini ko’rsatadigan san’atni-mantiq san’atini o’rganishdir. Uning asosiy qonun-qoidalarining aqlga bo’lgan munosabati grammatika san’ati qoidalarining tilga bo’lgan munosabatiga o’xshash; xuddi grammatika kishilarning tilini to’g’rilash extiyoji sababli yaratilgani, unga xizmat qilishi zarur bo’lgani singari, mantiq ham tafakkur jarayonini yaxshi amalga oshirish maqsadida, xatoga yo’l quyish mumkin bo’lgan barcha hollarda aqlni to’g’irlab turadi».⁴

’quv- vizual materiallar

6.1-ilova




MantiQning predmeti

Mantiq

Tafakkur qonunlari va shakllari to’g’risidagi fandir

6.2-ilova

Қонунлари:

Айният

Зиддият

Истисно

Етарли асос

	T
	A
Mantiqning	F A
predmeti	K
	K
	U
	R

6.3-ilova

Tafakkur qonunlari va shakllari