O’quv metodik material o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik pedagogika instituti

7.
 
Xalq og‘zaki ijodi.
Xalq og‘zaki ijodi deb afsonaviy qahramonlar timsolida xalqning ezgulikka 
intiluvchi qaxramonona kurash g‘oyalarini o‘zida mujassamlashtirgan xolda tarannum etuvchi og‘zaki tarzda 
asrlar osha tildan- tilga, dildan-dilga o‘tib, xalq tomonidan kuylanib kelayotgan ko‘shiq, doston va eposlar 
turkumiga aytiladi. Xalq og‘zaki ijodiyotining milliy g‘oya va mafkurani shakllantirish va rivojlantirishdagi 
tarixiy o‘rni haqida I.A.Karimov: "Ma’lumki, bu dunyoda har qaysi millatning o‘z afsonaviy qaxramonlari, 
o‘zi sevib ardoqlaydigan paxlavonlari bo‘ladi. Xalqimiz azaldan o‘z vujudi, o‘z tomirida mavjud ilohiy 
qudratga munosib bo‘lmoqqa intilib, o‘z o‘g‘lonlarini mardlik va halolliq jasurlik ruhida, el-yurt uchun jonini 
ham ayamaydigan asl paxlavonlar etib tarbiyalab kelgan. 
SHu ma’noda, xalq og‘zaki ijodining noyob durdonasi bo‘lmish "Alpomish” dostoni millatimizning 
o‘zligini namoyon etadigan, avlodlardan avlodlarga o‘tib kelayotgan qaxramonlik qo‘shig‘idir. Agarki 
xalqimizning qadimiy va shonli tarixi tuganmas bir doston bo‘lsa, |'Alpomish" ana shu dostonning shox bayti, 
desaq to‘g‘ri bo‘ladi. Bu mumtoz (acapda tarix to‘fonlaridan, hayot-mamot sinovlaridan omon chiqib, o‘zligini 
doimo saqlagan el-yurtimizning bag‘rikengliq matonat, olijanobliq vafo va sadoqat kabi fazilatlari o‘z ifodasini 
topgan. SHu bois “Alpomish” dostoni bizga vatanparvarlik fazilatlaridan saboq beradi. Odil va haqgo‘y 

---

bo‘lishga, o‘z YUrtimizni oilamiz qo‘rg‘onini qo‘riqlashga, do‘stu yorimizni, or-nomusimizni, ota-
bobolarimizning muqaddas mozorlarini har qanday tajovuzdan ximoya qilishga o‘rgatadi”, - degan edi. 
Bunday xalq og‘zaki ijodiyotiga "Kuntug‘mish", Go‘ro‘g‘li” "Farxod va SHirin” kabi o‘nlab eposlarni kiritish 
mumkin. 
8.
 
Buyuk mutafakkirlarning merosi.
Bunga o‘zbek xalqining buyuk allomalari tomonidan dunyo 
ilm-faniga qo‘shgan bebaxo hissalarini kiritish mumkin. Masalan, Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy - 
birinchilar qatorida o‘nlik pozitsion hisoblash tizimini yaratib algebra faniga, Axmad Farg‘oniy esa asosiy 
astronomik asbob - usturlob nazariyasini ishlab chiqdi xamda fazoviy trigonometriya faniga asos soldi. 
SHuningdeq Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino, Maxmud Zamaxshariy, Mirzo Ulug‘beq Alisher Navoiy, 
Toshmuhammad Sarimsaqov, Habib Abdullaev, Obid Sodiqov, Sa’di Sirojiddinov kabi yuzlab olimlar 
tomonidan kashf qilingan - algebra, algoritm, yulduzlar jadvali, geodeziya, ehtimollar nazariyasi va boshqalar 
buning isboti hisoblanadi.