O’quv materiallari mavzu: hayvolar morfologiya fanini mazmuni, mohiyati va vazifalari

Hayvonlar morfologiyasining amaliy ahamiyati

Chorvachilikning hozirgi taraqqiyoti har bir chorvador anatomiya hamda fiziologiyani puxta bilishini talab qiladi. Anatomiya fani hayvonlarni urchitish, boqish va parvarish qilishda, ularning har xil kasalliklarini davolashda, ayniqsa tana tuzilishini o’rganishda katta ahamiyatga ega.
Konstitusiya – hayvonlar organizmining tashqi ta’sirga javob qaytarish xususiyati, ularning nasli va tashqi muhit ta’sirida tanasi shaklining o’zgarishi haqida ma’lumot beradi. Organizmning har qanday ta’sirga javob qaytarish qobiliyati, tananing morfologik, fiziologik qismlari, hujayra va to’qima sistemalari ham konstitusiya asosida o’rganildi. Konstitusiya tipiga qarab, hayvonlarni tanlash va ulardan juda yaxshi zotlar yetishtirish, hayvonlarning sog’lig’ini, sharoitga moslashuvini, chidamliligini, jinsiy faoliyati va tez yetilishini aniqlash hamda eng yosh vaqtidanoq har tomonlama (nasl olish uchun, bo’rdoqiga boqish va hokazolar uchun) saralash mumkin. Hayvonlar tashqi ko’rinishining xarakteri ularning skeletiga, muskullari hamda terisining tuzilishiga bog’liq bo’ladi. Hayvonlar kompleksiyasi ichki organlarning tuzilishi va funksiyasidan iborat. Bu narsa ular temperamentini ham hosil qiladi.
Hayvonlarning tashqi tuzilishini (eksteryerini) o’rganishda ham anatomiya katta rol o’ynaydi, kompleksiyani analiz qilishda, asosan, nafas olish, qon aylanish, ovqat hazm qilish, retikula – endoteliy va ichki sekresiya sistemalari, temperamentni analiz qilishda esa nerv sistemasi katta rol o’ynaydi. I.P.Pavlovning hayvonlarni konstitusiya tiplariga bo’lishi bunga
Biologiya bir qancha sohalarga: morfologiya, fiziologiya va boshqa sohalarga bo’linadi. Morfologiya organizmning umumiy shakli va tuzilishi, fiziologiya esa tanadagi organlar funksiyasi haqida ma’lumot beradi. Bularning har ikkalasi bir – biriga chambarchas bog’liq, chunki organizmning tuzilishi va shakli ma’lum bir xil funksiya bajarishga muvofiqlashgan. Bunga tashqi muhit doim ta’sir ko’rsatib turadi. Morfologiya bilan fiziologiyani o’rganish metodlari bir – biridan farq qiladi. Shuning uchun ham ular alohida o’rganiladi. misol bo’ladi. U hayvonlarni tor tanali va keng tanali tiplarga bo’lgan. Masalan, go’shtdor qoramollar (shortgorn, angus, gellovey, gereford zotlari) keng tanalilar, sersut qoramollar tor tanalilar tipiga kiradi. Hozir ikkala tipdagi hayvonlarni chatishtirib, go’shtdor va sersut zotlar chiqarilmoqda.
Hayvonlar zoti va turlarini ularning yoshiga qarab o’rganish ham muhim masaladir. Hayvonlar yoshiga qarab o’rganilganda ularning ona qornidagi davri ham hisobga olinadi. Bunda hayvonlarning rivojlanish qonuniyati o’rganiladi va tez yetiladigan zotlarni hamda ulardan olinadigan mahsulotni ko’paytirish mumkin bo’ladi.