O’quv materiallar

Glikogen (C₆H₁₀O₅)_n - polisaxarid, alfa-D-glyukoza qoldiqlaridan tashkil topgan – yuksak hayvon va insonlarda asosiy zahira hisoblanadi, barcha a’zo va to‘qimalar hujayralarining sitoplazmasida granulalar tarzida saqlanadi, biroq glikogenning eng katta miqdori mushak va jigarda to‘planadi.
Pektin moddalari -poligalakturon kislotasi, meva va sabzavotlarda to‘planadi, D-galakturonovoy kislota qoldiqlari o‘zaro alfa-1,4-glikozid bog‘lari bilan bog‘langan.
Organik kislotalar ta’sirida jele hosil qilish hususiyatiga ega.
Sellyuloza(kletchatka) – o‘simlik dunyosini eng keng tarqalgan strukturaviy polisaxarididir, alfa-glyukoza qoldiqlaridan tashkil topgan bo‘lib beta-piranoza shaklida uchraydi.
Odam oshqozon-ichak traktida sellyuloza parchalanmaydi, chunki hazm qiluvchi fermentlar to‘plami beta-glyukozidaza fermentini saqlamaydi. Sellyuloza yuqori mexanik mustaxkamlikka ega bo‘lganligi uchun o‘simliklarda tayanch materiali vazifasini bajaradi (yog‘ochda 50 dan 70 % gacha, paxtada esa - 100 %).
Xitin – tuban o‘simliklar, zambrug‘lar va umurtqasizlarning struktur polisaxaridi hisoblanadi. Xitin sellyuloza singari zamburug‘ va hayvonlar organizida tayanch va mexanik funksiyalarni bajaradi. Xitin molekulasi N-atsetil-D-glyukozamin molekulasidan tashkil topgan.
Muramin (lat. múrus - devor) - polisaxarid, bakteriyalarning hujayra devorining tayanch-mexanik materialidir.
Kimyoviy tuzilishi bo‘yicha shoxlanmagan zanjir ko‘rinishida bo‘lib, N-atsetilglyukozamin va N-atsetilmuramin kislota molekulalarining almashinib kelishidan tashkil topgan. Struktura tuzilishi va funksiyasiga ko‘ra xitin va sellyulozaga yaqin turadi.
Dekstranlar– bakterial tabiatli polisaxaridlardir, mikrobiologik yo‘l bilan sanoat miqyosida olinadi (saxaroza eritmasiga Leuconostoc mesenteroides mikroorganizmlarni ta’sir etib olinadi) va qon plazmasini o‘rnini bosuvchilar sifatida qo‘llaniladi.

•