O’quv materiallar

19-ma’ruza
VITAMINLARNING BIOTEXNOLOGIK USULLARDA OLINISHI.


Ma’ruza rejasi.


1. Vitaminlar va ularni inson organizmidagi ahamiyati.
2. Vitaminlarni qo‘llanishi.
3. Vitaminlar manbalari.
4. Suvda eruvchi vitaminlar.
4.1. Askorbin kislotasi (vitamin S).
4.2. Riboflavin (vitamin V2).
4.3. Sianokobolamin (vitamin V12).
4.4. Pantoten kislotasi (vitamin V5).
4.5. Vitamin RR, V3 (nikotinamid).
5. YOg‘da eruvchi vitaminlar.
5.1. β-karotin (vitamin A).
5.2. Ergosterin (vitamin D2).
6. Vitamin preparatlarini olinishida biotexnologiyaning ahamiyati

Tayanch iboralar: Biotexnologiya, biologik faol moddalar, vitaminlar.

Vitaminlar va ularni inson organizmidagi ahamiyati
Vitaminlar (lot. vita - hayot) – almashmaydigan organik birikmalardan bo‘lib, organizm uchun energiya va qurilish manbai sifatida hizmat qilmaydi.
Ular modda almashinuvida ishtirok etib, xujayrada kechadigan kimyoviy reaksiyalarning biologik faollantiruvchilari hisoblanadi. Infeksion kasalliklarga nisbatan turg‘unlikni oshiradi, kasbiy zararlar ta’sirini pasaytiradi. Ular katalitik va boshqaruvchilik funksiyalarini bajarish uchun uncha katta bo‘lmagan konsentratsiyalarda talab etiladi.
Viatminlar lotin alifbosining xarflari bilan belgilanadi (A, B, C, D va b.q.); bundan tashqari ular mahsus nomlarga egadirlar.
Barcha vitaminlar ikki guruxga bo‘linadi:
- suvda eruvchi vitaminlar (vitaminы S, R i gruppы V);

• 
  yog‘da eruvchi vitaminlar (vitaminы A, E, D, K).
  

Ma’lumki, biologik faolikka vitaminlarning o‘zi emas, balki ularning xosilalari – kofermentlar egadir.Vitamin analoglari aniqlanmagan kofermentlarham aniqlangan.


Vitaminlarning qo‘llanishi
­- gipo va avitaminozlarni davolashda, u yoki bu vitaminni organizmga etarli darajada kelib tushmasligi yoki yo‘qligi natijasida rivojalanadigan vitamin etishmovchiligini davolashda qo‘llaniladi;
­-ko‘pgina kasalliklarni kopmleksli davolashda qo‘llaniladi (oshqozon-ichak trakti, jigar, buyrak, yurak, asab tizimi va b.q. kasalliklarida).
-dorivor preparatlar sifatida;
-oziqaning balanslashgan komponentlari sifatida ;
- parfyumeriya mahsulotlari komponenti sifatida;
- biologik faol moddalar sifatida;
-biotexnologik ishlab chiqarish jarayonlarini intensifikatsiyasi komponentlari sifatida.