O’quv materiallar

Mikrobiologik tiklanish
Achitqilar va anaerob bakteriyalar tomonidan amalga oshiriladi (sut emizuvchilar ichagidagi mikroflorani tashkil etuvchilari), bunda xolesterin koprosteringa o‘zgaradi.


Gidroksil guruxni keto guruxgaoksidlanishi
Mikroorganizmlar tomonidan amalga oshiriladigan reaksiyalardan biridir (bakteriyalar, aktinomitsetlar zamburug‘lar tomonidan).


Steroid efirlarining gidrolizi
Atsil guruxning gidrolizi kimyoviy yo‘l bilan oson amalga oshirilib, ko‘pincha keraksiz qo‘shimcha moddalarni hosil bo‘lishiga olib keladi.
Efir bog‘larni mikrobiologik parchalanishi turli taksonomik guruxlar vakillari tomonidan amalga oshiriladi, shu jumladan flavobakteriyalar tomonidan.
Reaksiya natijasida maxsulo chiqishi 95% ni tashkil etadi.
Steroidlarning yon zanjirlarining parchalanishi
Hayvon va o‘simlik tabiatli nisbatan arzon xom ashyodan – sterinlar, yog‘ kislotalari, sapogeninlardan qimmatli mahsulotlarni olishni yo‘li sifatida qiziqish uyg‘otadi.
Steroid preparatlarga ishlab chiqarishga nisbatan oshib borayotgan qiziqish, hamda xom ashyo bazasini kamayib borishi munosabati bilan yangi xom ashyo manbalarini izlash dolzarb muammolardan bo‘lib turibdi. Dioskoreya o‘simligining har xil turlaridan olinadigan diosgenin narxi 10 barobarga oshib keti, bu o‘z navbatida o‘simlik zaxiralarini kamayib ketishi bilan izoxlanadi. SHuning uchun arzon tabiiy sterinlarga bo‘lgan qiziqish oshib bormoqda.
MIKROBIOLOGIK TRANSFORMATSIYA JARAYONLARINI O‘TKAZISH USULLARI
Izlanish ishlarida bu jarayonlar kolbada bajarilish bilan chegaralanadi, bunda kolbaga steroidlar 100 - 200 mg miqdorda solinadi va jarayon kochalkalarda olib boriladi. 1-2 kg steroidni yuklash uchun odatda shisha fermenterlardan foydalaniladi.
Sinov va sanoat miqyosida asosan po‘lat apparatlardan foydalaniladi, bunda uskunalar aeratsion va aralashtirish uskunalari bilan jixozalinishi kerak bo‘ladi.
Fermentyor sterillanadi va avvalan transformatsiyalovchi kultura yuklangan steril ozuqa muhiti bilan to‘ldiriladi. Asosiy e’tibor barcha operatsiyalarda aseptika qoidalariga e’tibor berishga qaratiladi.
Sterinlarni suvda erishi ancha qiyin. Hozirgi vaqtda sterinlar oksidlanish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, kichik konsentratsiyalarda (1 g/l) kam zaxarli eruvchan xolatda, ya’ni suv bilan aralashidigan eritma bilan kiritiladi (atseton, spirt, dimetilformamid).
Sterinlarni mikrorganizmlar yordamida transformatsiya qilish uchun avval transformatsiyalovchi shtammlarning o‘sishini rag‘batlantirish kerak bo‘ladi. Bu o‘z navbatida uglerod manbasi va muhitni kislorod bilan to‘yintirish orqali amalga oshiriladi, natijada parchalanish maxsulotlari sterinlar miqdori oshadi.
Ozuqa muhitiga ba’zi bir moylarni (1-3 mas.% miqdorda soya moyi, araxis moyi, raps moyi, zaytun moyi) yoki hayvon va o‘simlik tabiatli glitseridlarni qo‘shish (tristearin, triolein, tripalmitin) tansformatsiya maxsulotlarini chiqishini oshiradi.