O’quv materiallar

Ekstratsiyalash dinamikasini tadqiq etish
Ekstraksiyalash jarayonida o‘zini oqlamagan sarf xarajatlarni oldini olish maqsadida BFM ni ajratib olish dinamika si o‘rganiladi.
Bu ekstraksiyalanishning to‘liq vaqtini aniqlashga va fazalar aro muvozanat vaqtini o‘rnatish uchun o‘tkaziladi.
Bir omilli tajriba orqali avvaldan optimal sharoitlar tanlab olinadi. (50%-li etil spirti, 10-25 mm gacha maydalangan xom ashyo, gidromodul)Xom ashyo (1 kg dan) 7 ta ekstraktorga joylashtiriladi. Birinchi ekstraktorda ekstraksiyalash jarayoni 1 soatni tashkil etsa, ikkinchi ekstraktorda – 2 s., uchinchida – 4 s., to‘rtinchida – 6 s., beshinchida – 7 s., oltinchida – 8 s. va ettinchida – 10 soat davom etadi
Ko‘rsatib o‘tilgan vaqt tugagandan so‘ng ekstraktlar ajratib olinadi va taxlil qilinadi.
Natijalar shuni ko‘rsatdiki oltinchi ekstraktordan olingan ekstraktda asosiy moddaning miqdori o‘zgarishsiz qolgan. Bundan shuni xulosa qilish mumkinki, fazalarning birinchi kontaktida muvozanat 8 soatdan so‘ng o‘rnatilar ekan.
Ikkinchi kontaktda xom ashyo oltita ekstraktorda 8 soat davomida ekstraksiyalangan. Birinchi ekstraktordan eritma 1 soatdan so‘ng, ikkinchidan – 2 s., uchinchidan - 4 s., to‘rtinchidan – 6 s., beshinchidan – 7 s., oltinchidan – 8 soatdan so‘ng ajratib olinada va taxlil qilinadi.
Ekstraksiyalash jarayonini davomiyligini aniqlashda xom ashyo bilan fazalarning uchinchi va to‘rtinchi kontaktida ekstraksiyalash muvofiq ravishda 5 ekstraktrda 7 soat davomida olib borildi.
Natijada shu narsa aniqlandiki, to‘rt karrali ekstraksiyalash natijasida birinchi fazalar kontaktida muvozanat 8 soatdan keyin, ikkinchisida 7 soatdan keyin, uchinchi va to‘rtinchida 6 soatdan keyin o‘rnatilar ekan.
Kutilganidek, xom ashyoda BFM ni miqdori kamayishi bilan, ekstraksiyaning nisbiy tezligi kamayib boradi, chunki ekstraksiya tezligi jarayonning xaraktlanuvchi kuchiga bog‘liqdir.
Rasmda muvozanatga intiluvchi ekstraksiyaning egri chiziqlari ko‘rsatilgan.