O’quv materiallar Ma`ruza mashg’ulotlari

2-mashq. Qatralarni o‘qing, ularda ishlatilgan ravishlarning uslubiy xossalarini aniqlang.
Bir donishmanddan so‘rashibdi:

• 
  Eng yomon illat nima?
  
• 
  Noshukurlik, - debdiu, - noshukurlikning bexosiyat tomoni shundaki, bu illatga o‘ralgan kishi his etish, jamiyki narsadan lazzatlanish, bahramand bo‘lish qobiliyatini yo‘qotadi.
  

Gohida har bir kunning qurboni bo‘lging keladi,
Gohida har bir kunni kaltaklab urging keladi.
* * *
Ba’zan yomon odamlar kasriga uchrab Yaxshilardan ajrab qolishingga oz qoladi.
* * *
Bekatdan chiqqan bir yo‘lovchi o‘rnini topib bahuzur joylashib olgach, so‘radi:

• 
  Bu avtobus, qayoqqa borarkin?
  

• 
  * *
  

U kim bilan suhbatdosh bo‘lmasin g‘iybatdan boshlaydi gapni.

• 
  Katta og‘iz Malikaxonning kiygan ko‘ylagini ko‘rdingizmi, hech bir maqtanadigan joyi yo‘q.
  
• 
  Qo‘ying, — dedim men darhol to‘xtatib. — Birovning orqasidan gapirguncha oldiga borib ayting!
  
• 
  Iye, esimni yebmanmi. Keyin ko‘ziga yomon ko‘rinib-a?
  

• 
  * *
  

Bir dugonam g‘alati jilmayib mendan kechirim so‘radi:

• 
  Xafa bo‘ldingmi boyagi gapimga. Yaxshi gap-ku. Qarshimizdan boshqa tanish qiz chiqib qoldi. Dugonam meni unutib, endi unga murojaat qila boshladi:
  
• 
  Ey, Mavjuda, boya sizni «ipay oyim» deganimga xafa bo‘ldingizmi?
  

Qiz qo‘lini siltagancha hech narsa demasdan jo‘nab qoldi.
Dugonam yo‘lakda uchragan uchinchi qizga gap qistirdi:

• 
  Hov, ilmiliq, qayoqqa?
  

Dugonam endi bu qizdan ham kechirim so‘rashi kerak.

Savol va topshiriqlar:

1. 
   Ravish deganda qanday so‘z turkumini tushunasiz?
   
2. 
   Ot, fe’l, fe’l, ravish, fe’llarning har biri o‘rnida almashib kelgan ravishlarga misollar keltiring.
   
3. 
   Yordamchi so‘zlar va gap o‘rnida qo‘llangan ravishlarga misollar keltiring.
   
4. 
   Ravishlarning ma’no turlarini ayting.
   

Ishning bajarilish tartibi

1. Berilgan mashqlardagi ravish so’zlar topib ajratib yoziladi.

2. Topilgan ravish ma’no turlarini aniqlanadi.
3. Ravishlardagi fonetik o’zgarishlarga e’tibor beriladi.
4. Topilgan ravishlarning sintaktik vazifasiga e’tibor qaratiladi
5. Ravishlarning tuzilishiga ko’ra turlariga e’tibor beriladi