O'quv ishlari bo’yicha prorektor

2. Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda Oliy Majlisning rolini yanada kuchaytirish.

Mahalliy parlamentarizm asoslarining shakllanishi va rivojlanishi, Oliy Majlis, uning institutlarining an’anaviy faoliyatini takomillashtirish, eng muhimi, parlament nazorati samaradorligini kuchaytirish О‘zbekiston davlat siyosatining ustuvor yо‘nalishlaridan biri sifatida tan olingan.

Mamlakat Prezidentining siyosiy kursi mamlakat parlamenti faoliyatida yangi bilan nafas oldi. Aynan Prezidentning о‘z saylov okruglarida deputatlar faoliyatini kuchaytirish bо‘yicha tashabbuslarini amalga oshirish, deputat va saylovchilar о‘rtasida yaqin aloqalarni о‘rnatish mexanizmlarini joriy etish mamlakat parlamentiga fuqarolarni tashvishga solayotgan muammolar mohiyatini chuqur о‘rganishga, mamlakatning milliy manfaatlarini himoya qilish va ilgari surish asosida xalq manfaatlarining samarali о‘tkazuvchisi bо‘lishiga imkon berdi.
"Normativ-huquqiy hujjatlar tо‘g‘risida" gi Qonunni, "Parlament nazorati tо‘g‘risida" gi Qonunni, shuningdek, 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasini qabul qilish zamirida va undagi ustuvor yо‘nalishlarning birida Oliy Majlisning rolini yanada kuchaytirish vazifasi yotadi. Bu, demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda qonun ijodkorligi va parlament nazorati sohasidagi keng kо‘lamli islohotlarning mantiqiy davomi bо‘ldi.
Ayniqsa, 2017 yil 12 iyuldagi О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning parlament a’zolari bilan uchrashuvdagi nutqida mamlakat parlamentini haqiqiy demokratiya maktabiga, islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisiga aylantirish zarurligi va Prezidentning 2017 yil 22 dekabrdagi Oliy Majlisga Murojaatnomasida ta’kidlangan mamlakatning ijtimoiy va siyosiy hayotidagi katta о‘zgarishlarga va yangiliklarga keng yо‘l ochib bergan parlamentning bugungi kun nuqtai nazaridan eng muhim vazifalari ta’kidlab о‘tildi.
2017 yil 12 iyuldagi Oliy Majlis palatalari a’zolari va xalq deputatlari mahalliy Kengashlari vakillari bilan uchrashuvi chog‘ida О‘zbekiston Prezidenti:"Mamlakatimiz parlamenti haqiqiy demokratiya maktabiga, islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisiga aylanishi kerak", dedi. Bu, parlamentimiz va davlat organlari vakillarining Qonunchilik palatasi faoliyatidagi keng kо‘lamli islohotlarda burilish nuqtasi bо‘ldi.
О‘zbekiston Prezidenti xalq va ularning saylangan vakillari bilan muloqotning prinsipial jihatdan yangi mexanizmini taklif qildi. 2017 yildan boshlab mamlakatning siyosiy hayotiga yangi demokratik institut - Prezidentning О‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga Murojaatnomasi kiritildi. Ushbu muassasa yuqori siyosiy va huquqiy ma’noga ega bо‘lgan samarali protseduraga aylandi, bu parlamentning mamlakat hayotidagi о‘rni va ahamiyatining chinakam о‘sishi uchun, О‘zbekistonni rivojlantirishning yangi siyosiy yо‘nalishining eng muhim ustuvor vazifalari tо‘g‘risida jamoatchilik fikrini rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar yaratdi.
Aynan mamlakat Prezidentining Oliy Majlisga yillik xabarlarida belgilangan vazifalar milliy parlament, mamlakatning barcha deputatlik korpusi faoliyatini tubdan modernizatsiya qilish uchun asos bо‘ldi. Ushbu vazifalarga muvofiq, Oliy Majlis Qonunchilik palatasida qisqa vaqt ichida qonun chiqaruvchi, nazorat qiluvchi va tahliliy faoliyat sohasidagi ishlarni tashkil etishning sifat jihatidan yangi shakllari va usullari qayta kо‘rib chiqildi va joriy etildi.
Oliy Majlisning parlament faoliyatining asosiy yо‘nalishlari bо‘yicha ish samaradorligini oshirishga qaratilgan yangi tarkibiy bо‘linmalari tuzildi. Demak, Oliy Majlis huzurida Qonunchilik muammolari va parlament tadqiqotlari instituti tashkil etilib, u deputatlik korpusi faoliyatini axborot-tahliliy qо‘llab-quvvatlash, mamlakat parlamenti faoliyati samaradorligini oshirishga hissa qо‘shadigan yangi ilg‘or texnika va texnologiyalarni joriy etishga kо‘maklashish uchun joriy etildi..
Parlament faoliyatini modernizatsiyalashga qaratilgan ushbu va boshqa chora-tadbirlar О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasini amalga oshirishda uning rolini sezilarli darajada kuchaytirdi. Ushbu dasturiy hujjatni amalga oshirishda Oliy Majlis deputatlarining faol ishtirok etishi parlamentga xalq irodasining namoyandasi sifatida saylovchilarning tashvishlantirayotgan masalalarni, dolzarb loyihalarni amalga oshirishni ta’minlashga imkon berdi.
Shunday qilib, parlament va mahalliy hokimiyat organlari davlat rahbari tomonidan ishlab chiqilgan "Davlat organlariga odamlar emas, davlat idoralari xalqqa xizmat qilishi kerak" degan tezisni amalga oshirmoqda. Ushbu tezis qonun ijodkorligi faoliyatining butun tizimini modernizatsiya qilish asosida yotadi. Sо‘nggi uch yil davomida qabul qilingan meyoriy-huquqiy hujjatlar davlat apparati faoliyatining yangi ustuvor yо‘nalishlarini bevosita о‘z ichiga oladi va odamlar oldida hisobot berish, barcha boshqaruv faoliyatining, birinchi navbatda, odamlarni tashvishga solayotgan dolzarb muammolarni hal qilishga qaratilgan.
Oliy Majlis vakolatlarini kengaytirish yо‘lidagi yana bir muhim qadam - bu Qonunchilik palatasi tomonidan davlat lavozimlariga nomzodlarni kо‘rib chiqish va tasdiqlash institutining joriy etilishi bо‘ldi. Parlament faoliyatining bunday shakllarining joriy etilishi hukumatning ochiqligi va hisobdorligini, fuqarolarning ijro hokimiyati organlari faoliyati tо‘g‘risida xabardorlik darajasini sezilarli darajada oshirdi.
Bugungi kunda parlamentning quyi palatasidagi siyosiy partiyalar fraksiyalari respublika hukumati, vazirlar va boshqa davlat organlari rahbarlariga murojaat qilish huquqiga ega. Oliy Majlisning mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining dolzarb masalalari bо‘yicha Bosh vazirning hisobotlarini tinglash va muhokama qilish vakolatlarini konstitusiyaviy ravishda mustahkamlanishi, shuningdek, vakillik parlamenti demokratiyasi tizimida siyosiy partiyalarning rolini oshirish uchun muhim ahamiyatga ega edi.
Natijada, sо‘nggi besh yil ichida mamlakat Oliy Majlisi faoliyati sezilarli darajada faollashdi, 540 ta qonun loyihalari kо‘rib chiqildi. Bu 2010-2014 yillar davriga nisbatan 2 baravar kо‘p. Agar 2015 yilda atigi 11 ta yangi qonun qabul qilingan bо‘lsa, 2019 yilda 35 ta, ya’ni, bu kо‘rsatkich uch baravar oshdi.
Fuqarolarni tashvishga soladigan muammolarni aniqlash uchun uyma-uy yurish amaliyoti joriy etildi. Shunday qilib, faqat 2019 yilda deputatlar 8 mingdan ziyod uy xо‘jaliklarida, 3 mingdan ziyod ijtimoiy obyektlarda va 2 mingga yaqin ishlab chiqarish obyektlarida bо‘lib, deyarli 150 ming fuqarolar bilan uchrashuvlar о‘tkazdilar. Aholining muammolarini hal qilish maqsadida har oyning sо‘nggi haftasida deputatlar о‘z saylov okruglariga tashrif buyuradigan tartib о‘rnatildi. Joylardagi ishlar holatini о‘rganish natijalari bо‘yicha ijro etuvchi hokimiyat organlari bilan birgalikda aniqlangan muammolarni bartaraf etish bо‘yicha tizimli ishlar yо‘lga qо‘yildi.
Samarali xalqaro munosabatlar siyosatini amalga oshirib, mamlakat parlamenti qisqa vaqt ichida kо‘plab nufuzli parlamentlararo tashkilotlarning faol ishtirokchisiga aylandi, masalan, parlamentlararo Ittifoq, MDHga a’zo davlatlarning parlamentlararo Assambleyasida О‘zbekiston parlamenti vakillari yuqori lavozimlarga tayinlandi.
Bundan tashqari, О‘zbekiston Respublikasi 2017 yildan beri YXHT Parlamentlararo Assambleyasining ishidagi ishtirokini qayta tikladi.
Quyi palataning xalqaro aloqalari sezilarli darajada kengaytirildi. Shunday qilib, agar 2015 yilda boshqa davlatlarning parlamentlari bilan hamkorlik qilish bо‘yicha 9 ta parlamentlararo guruhlar mavjud bо‘lsa, 2019 yilda ularning soni 28 taga yetdi (shu jumladan, Senat bilan birgalikda 24 ta guruh). Samarali xalqaro faoliyat tufayli о‘tgan davrda parlamentda 248 xorijiy delegatsiya qabul qilindi.

2.