O’quv darslik

 
 
Ba'zi sodda jonivorlarga qarshi vositalarning kimyoviy tuzilishi 
 
TOKSOPLAZMOZNI DAVOLASHDA QO‘LLANILADIGAN 
VOSITALAR 

---

- 945 -
Toksoplazmozni qo‘zg‘atuvchisi 
Toxoplasma 
gandii
hisoblanadi. 
Hastalikni limfa tugunlari, ichak, o‘pka va boshqa ichki a'zolar, ko‘z, MNSni 
jarohatlanishi bilan kechuvchi turli xillari mavjud. Toksoplazmani yuqtirish 
vaqtidan oldin tug‘ish, o‘z-o‘zidan homilani tushishi, majruhliklarni sababi 
bo‘lishi mumkin. Ushbu hastalikda qo‘llaniladigan asosiy preparatlar xloridin va 
sulfanilamidlar hisoblanadi. 
Digidrofoliev 
kislotasini 
tetragidrofoliev 
kislotasiga 
aylanishini 
susaytiruvchi xloridinni homiladorlikni birinchi yarmida berish mumkin emas 
(homilaga salbiy ta'sir ko‘rsatadi). Bunday hollarda homilaga infeksiya o‘tishini 
oldini olish maqsadida sulfanilamidlar qo‘llaniladi. Toksoplazmozda 
pentamidinni ham qo‘llashadi. 
 
BALANTIDIOZNI DAVOLASHDA QO‘LLANILADIGAN VOSITALAR 
Balantidiazni qo‘zg‘atuvchisi yo‘g‘on ichakni jarohatlovchi 
Balantidium 
coli
infuzoriyasidir. Balantidiozni davolash asosan monomitsin, tetratsiklin, 
xiniofon bilan amalga oshiriladi. 
LEYSHMANIOZLARNI DAVOLASHDA QO‘LLANILADIGAN 
VOSITALAR 
Teri leyshmaniozi (qo‘zg‘atuvchilaridan biri – 
Leishmania tropica
) va 
visseral leyshmanioz (qo‘zg‘atuvchisi – 
Leishmania donovani
)lar tafovut 
etilgan. 
Visseral leyshmaniozni (kala-azar) davolashda besh valentli surma 
preparati solyusurmin eng ko‘p qo‘llaniladi (MDH, Rossiya davlatlarida). 
Preparat parenteral kiritiladi. Ko‘pgina bemorlar uni yaxshi o‘zlashtiradilar. 
Nohush ta'sirotlar sifatida ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i, terida toshmalar, 
kamdan-kam agranulotsitoz kuzatilishi mumkin. Solyusurminni dozasi oshirib 
yuborilganda uning antidoti sifatida unitiol qo‘llanishi mumkin. 

---

- 946 -
Besh valentli surma preparatlaridan leyshmaniozda stiboglyukonat natriy 
ham qo‘llaniladi. Uni mushak va tomir ichiga kiritishadi. Nohush ta'sirotlar 
sifatida qayt qilish, ishtahani buzilishi, bradikardiya, gipotenziya, to‘sh orqasida 
og‘riq rifojlanishi mumkin. Leyshmaniyalarni surma preparatlariga chidamliligi 
rivojlvnishi mumkinligini nazarda tutmoq lozim. 
Surmaning ikkala preparati ham teri leyshmaniozida samaradordir. Teri 
leyshmaniozida mahalliy davolash infiltratlarni akrixin eritmasi bilan 
shimdirilishdan iboratdir. 
Rezorbtiv 
ta'sir 
uchun 
aminoglikozidlar 
guruhiga 
mansub, 
leyshmaniozlarga qarshi yuqori darajada faollikka ega bo‘lgan, antibiotik 
monomitsinni qo‘lashadi. Teri leyshmaniozida samaradorligi bilan bir qatorda u 
anchagina keng antibakterial ta'sir spektriga ega ekanligi bilan xarakterlanadi. 
Buyrakka salbiy ta'sir ko‘rsatadi. Ba'zan eshitish nervini yallig‘lanishiga olib 
keladi. Neomitsinga nisbatan kam zahar. Leyshmaniozni bu shaklida 
metronidazolni ham qo‘llashadi.