O’quv adabiyoti

22-расм. Chaqaloqning o’ng qo’l kafti suyaklari.
1-os trapezium;
2-os trapezoideum;
3-os scaphoideum;
4-os capitatum;
5-os lunatum;
6-os pisiforme;
7-os triquetrum;
8-os hamatum;
9-os metacarpale;
10-phalanx proximalis;
11-phalanx media;
12-phalanx distalis;
13-tuberositas phalangis distalis.

Kaft usti suyaklarining suyak nuqtalari emizikli davrda boshchali suyakda (2-oyda), ilmoqli suyakda (3-oyda), uch qirrali suyakda (3 yoshda), yarimoysimon suyakda (4 yoshda), qayiqsimon suyakda (5 yoshda), trapetsiya shaklidagi va trapetsiyasimon suyaklarda (5-6 yoshlarda) paydo bo'ladi. No’hatsimon suyakda esa bolalikni ikkinchi davrida (7-12 yoshlarda) paydo bo'ladi.
Kaft suyaklari (ossa metacarpalia) beshta qisqa naysimon suyakdan iborat. Har bir kaft suyagida asosi (basis), tanasi (corpus) va boshchasi (caput) tafovut qilinadi. Kaft suyaklarining uchlari kattalashgan, tanasi uchburchakka o’xshash shaklga ega. Ularning tanasini kaft tomoni biroz bukilgan, orqa tomoni esa ko’tarilgan. Birinchi kaft suyagi (os metacarpale I) boshqalardan keng va qisqa. Uning asosida egarsimon, qolgan kaft suyaklarida yassi bo’g’im yuzasi bor. II kaft suyagi eng uzun. Kaft suyaklarining boshi sharsimon bo’lib, proksimal falangalar bilan birlashadigan bo’rtib chiqqan bo’g’im yuzasi bor. I kaft suyagini boshchasi boshqalarga nisbatan kichikroq. II-V kaft suyaklarini asosida bir-biri bilan birlashishi uchun yon bo’g’im yuzalari bor.
Rentgenoanatomiyasi. Qo’l kafti suyaklari o’ziga xos rengenoanatomik ko’rinish beradi. Kaft usti suyaklaridan (21-rasm) trapetsiya shaklidagi va trapetsiyasimon suyaklarning soyasi bir-biriga qavatlanib noto’g’ri shakldagi soyani hosil qiladi. No’xotsimon suyak soyasi uch qirrali suyak soyasiga qavatlanadi, goho u bilan butunlay qo’shilib ketadi. Kaft va barmoq falangalari suyaklari diafizida zich modda va suyak iligi kanali bilinadi. Suyak boshchasi yupqa zich modda qatlami bilan qoplangan. Suyak asosining bo’g’im chuqurchasida zich modda nisbatan qalin. Tirnoq falangasini distal uchida g’adir-budir chekkali taqasimon tirnoq g’adir-budirligi bor. Kaft suyaklarining suyaklanish nuqtalari ancha barvaqt paydo bo’ladi. II-IV kaft suyaklari diafizida suyak nuqta homila hayotining 9-10 haftasida, I kaft suyagida esa 10-11 haftada paydo bo’ladi. Epifizar suyak nuqtalari bola hayotining 3 yilida I kaft suyagi asosida, II-V kaft suyaklarida esa boshchasida paydo bo’ladi. Suyaklarning qarama-qarshi tomondagi tog’ay epifizlari suyak tanasidan suyaklanish jarayonining tarqalishi hisobiga suyaklanadi. Kaft suyaklarini epifizlari tanasi bilan 16-20 yoshlarda qo’shiladi.