O'quv – uslubiy majmua tarkibi

-rasm. Induksion elektr pechi

Shixtani suyuqlantirishning oxirida pechga flyus kiritiladi. Jarayonda oksidlaming birikishidan shlak hosil bo’ladi va metall sirtiga qalqib chiqadi. Shlakning o‘rtacha harorati metallnikidan past, chunki u metallning issiqligi hisobiga qiziydi. Shu bois metall bilan shlak orasida aktiv reaksiyalar bormaydi, qolaversa, metall tarkibidagi S va P elementlarining miqdorini kamaytirib bo‘lmaydi. Lekin shixta bu qo‘shimchalardan mumkin qadar tozaroq, jarayon esa tezroq borishi kerak. Zarur hollarda vannaga ma’lum miqdorda qaytaruvchi moddalar yoki legirlovchi elementlar qo‘shiladi. Induksion pechlaming afzalliklari quyidagilardir:

• tuzilishi oddiy;

• boshqarish qulay;

•jarayonda metall kuyindisi oz hosil bo’ladi;

•metall yaxshi aralashishi natijasida gaz va qo‘shimchalardan yaxshi tozalanadi;

•ko‘mir elektrodlar yo‘qligi sababli uglerodga to‘yinmaydi va yuqori legirlangan, tarkibida 0,02-0,04 % uglerodi boigan po'latlar olishga imkon beradi.

Odatda, 1 t sig‘imli pechda po‘lat ishlab chiqarish jarayoni 45 daqiqa davom etib, 600-700 kVt soat elektr energiyasi sarf bo’ladi. Keyingi yillarda induksion pechlarda metallni vakuumda va inert gazlar muhitida suyuqlantirish yo‘li bilan yuqori sifatli maxsus poMatlar olinmoqda. Ma’lumki, oddiy pechlarda olingan po‘lat tarkibida erigan vodorod, kislorod va azot gazlarining hamda metallmas qo‘shimchalaming hatto oz miqdorda boMishi ham poiatning xossalarini

birmuncha yomonlashtiradi. Shu bois, suyuqlantirilgan metalldagi erigan gazlar va metallmas qo‘shimchalar miqdorini kamaytirish uchun keyingi 25 yil davomida turli mamlakatlarda vakuumdan foydalanilmoqda. Hozirgi vaqtda metallurgiyada vakuumdan foydalanishning bir qancha usullari mavjud bo‘lib, ulardan eng asosiylari quyidagilardir:

•suyuqlantirilgan po‘latni kovshda ma’lum vaqt vakuum ostida saqlab, so‘ngra neytral gaz muhitida qolipga quyish usuli;

• metallni vakuum ostida suyuqlantirish va vakuum ostida qolipga quyish usuli. S.I. Kuzmin tajribalariga asosan turli sharoitda suyuqlantirilgan po‘lat tarkibidagi gaz va metallmas qo‘shimchalar miqdori -jadvalda keltirilgan.

Vakuumda suyuqlantirib olingan po‘latning tozaligi uning haroratiga, vakuum darajasiga, ishlash vaqtiga bog‘liq. Bu usulda olingan po‘latlaming donalari chegarasi toza, kimyoviy tarkibi barqaror bo’ladi. Bu esa metallning ichki tuzilishi va xossalari yaxshi bo‘lishini ta’minlaydi.