O’qituvchisi yuldasheva muxabbatning matematika fanidan 4 “A” sinfida o’tkazgan

III.Yangi mavzu bayoni.

Yangi mavzu 613 – misol asosida ekranda tushuntiriladi.

39 ni 58 ga ko‘paytirish uchun 58 ni 50 + 8 deb olamiz va 39 ga alohida ko‘paytirib, natijalarni qo‘shamiz. 39 ni 8 ga ko‘paytirsak, 312 bo‘ladi. Bu birinchi to‘liqsiz ko‘paytma. 39 ni 50 ga ko‘paytirsak, 1980 hosil bo‘ladi. 1950 bu ikkinchi to‘liqsiz ko ‘paytma. 312 ga 1950 ni qo‘shsak, natijada 2262 soni hosil bo‘ladi.

2262 soni 39 va 58 sonlarining ko‘paytmasi.

Yechilishni bunday yozish mumkin:

Ikkinchi to‘liqsiz ko‘paytma oxiriga nolni yozmaslik qabul qilingan. Shuning uchun ikkinchi to‘liqsiz ko‘paytmani 195 o‘nlik deb, o‘nliklar tagidan boshlab yozamiz.

Tekshirish uchun 58 ni 39 ga ko‘paytirish kerak. Natija 2262 ga teng. Demak, ko‘paytirish to‘g‘ri bajarilgan.

613-misol.

1)39 soni 59 ga qanday ko‘paytirilganini ko‘rib chiqamiz.

39∙58= 39 ∙(50 + 8) =39 ∙ 50+ 39 ∙ 8 =2262

Ko‘paytirishni yozma ko ‘paytirish usulida ko ‘rib chiqamiz.

ko‘paytirilgani tushuntiriladi. Har qanday holda to‘liqsiz ko‘paytma va natija aytib o‘tiladi.

614 – misol doskada tushuntirish bilan bajariladi…

32∙ 59 = 32 ∙(50 + 9)=32 ∙50 +32∙9= 1600 + 288 =1888

1600 va 288- to‘liqsiz ko‘paytmalar, 1 888 – natija.

Qolgan misollarni ham shu tariqa yechib , natijani topamiz.

72 ∙ 27 64 ∙ 28 41∙ 84

To‘liqsiz ko‘paytma va natijalar topiladi.

615 – masala doskada bajariladi. Masala sharti bir necha bor o‘qilgach, qisqa shart tuziladi.

Berilgan:

1-do‘konga – 3 ta o‘ram

2-do ‘konga – 4 ta o‘ram

Hamma gazlama – 672 m

1-do‘konga - ?

2- do konga - ?

Yechish: 1) 672: (3+4)= 672:7= 96 m

2) 96 ∙ 4= 384 m

3) 96∙4 = 384 m

Javob: 1-do‘konga 288 m, 2-do‘konga 384 m gazlama keltirilgan.

661- masala. Masala sharti bo‘yicha O‘zbekistondagi neft qazib chiqarish korxonalari qayerda joylashganligi va ulardan nimalar tayyorlanishi haqida savol- javob o‘tkaziladi.

Berilgan:

11 ta sisternada -? t bor

18 ta sisternada -350 t ko‘p

Yechish: 1)18 – 11 = 7 (ta)

2)350 : 7 = 50 (t)

3)18∙ 50 = 900 (t)

Javob:18 ta sisternada 900 t neft bor.