O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

Fayllarni uzatish protokoli (FTP) 
 
Nafaqat matn axborotlari, balki butun dasturlar va shuningdek,  alohida fayllar bilan turli xil 
kompьyuter  tizimlari  o’rtasidagi  almashuv  Internet  xizmatlarining  yana  juda  qiziqarli 
imkoniyatlaridan biridir. 
Oddiygina  qilib  aytganda,  turli  mazmunli  umumiy  hajmi  6000  G  baytdan  ortiq  fayllar 
foydalanuvchilarning  ochiq  muloqotiga  (kirishi)  taqdim  etilgan.  Internet  da  uchraydigan  turli  xil 
atraktsion  tizimlar  o’rtasidagi  almashuvni  uzluksiz  ta’minlash  uchun,  yana  bir  protokol  talab 
etiladiki,  u  qo’llaniladigan  jihozdan  qat’iy  nazar  ishlay  olsin:  FTP  (Fayl  Transfer  Protokol)  – 
fayllarni  uzatish  protokoli.  Bu  protokolni  ishlatuvchi  dastur  yordamida,  Siz  Internet  da  ko’pchilik 
FTP  serverlarining  bittasi  bilan,  ya’ni  ochiq  kirish  uchun    mo’ljallangan  fayllari  bo’lgan 
kompьyuter bilan aloqa o’rnatish mumkin. FTP, server va mijoz dastur bo’lishini talab qiladi. Mijoz 
–  dastur  Sizning  kompьyuteringizda  ishga  tushadi.  Bu  dastur  yordamida  FTP  –  serverida  Siz 
fayllarni ko’rib chiqasiz va o’z kompьyuteringizga nusxalaysiz. 
FTP-  server  bu  Internet  da,  Sizga  kerakli,  foydali  bo’lgan  kompьyuter.  U  FTP    mijoz 
dasturlaridan  oladigan  so’rovlarga  ishlov  beradi.  Ommani  qiziqtirgan  fayllari  bo’lgan  FTP  
bo’limlari  har  qanday  kishiga  ularni  serveriga  ulash  imkoniyatini  beradi.  Bu  FTP  –  serverlar 
anonim FTP – serverlar deyiladi. Dunyoda har bir kishi serverga anonim ravishda ulanishi mumkin. 
Anonim serverga ulanayotib, Siz foydalanuvchilarning nomi sifatida anonymous (anonim)ni, parol 
sifatida esa, sizning e-mail manzilingizni ko’rsatasiz. Ammo ayrim serverlar anonim ulanishga yo’l 
qo’ymaydi.  
FTP – serverlar amalda Sizning kompьyuteringizga o’xshab tashkil etilgan. FTP – serverlarda 
ham  fayllar  papkalari  (yoki  kataloglar)  kompьyuterdagi  kabi  bo’ladi.  Ko’pchilik    FTP-  serverlar 
UNIX  tizimli  kompьyuterlarda  bo’ladi,  ularning  fayllar  tizimi  Siz  o’rganganga  o’xshash.  Papkani 
qanday ochishni yoki uning ichiga qanday kirishni bilganingizdek, FTP bo’limlari bo’yicha o’tishni 
ham  bilasiz.  FTP  –  serverda  kataloglar  va  fayllarni  ko’rib  chiqish  uchun  kerak  bo’ladigan  dastur 
ham  Explorer  ga  (Provodnik)  o’xshash.  WS  –  FTP  da  kataloglarni  ochish  va  fayllarni 
sichqonchacha bilan surib ko’rish Explorer da bajarishga o’xshash. Yagona farqi tashqi ko’rinishida 
hamda, bir nima qilishingizdan oldin FTP serveriga ulanishingiz kerakligidir.  
WS  FTP  dasturi,  FTP  server  uchun  Windows  95  da  Explorer  bajaradigan  funktsiyalarni 
(ishlar)  bajaradi.  U  FTP  –  serverdagi  kataloglarni  ko’rib  chiqish  va  fayllarni  kompьyuteringizga  
nusxalab olish imkoniyatini beradi. WS FTP  Internet da etakchi mijoz  – dasturdir. Uni ko’pchilik 
manbalardan  olish  mumkin,  lekin  Internet  Explorer  ni  (Provodnik  Internet)  o’rgatib,  uni  mutlaqo 
aniq topamiz.  
FTP  bo’limidan  fayllarni  nusxalash  uch  qismdan  tuzilgan:  FTP  –  serverga  ulanish;  fayl 
tanlash  va  nusxalash.  Nusxalash  uchun  kerakli  faylni  topganingizdan  so’ng,  faylni 
kompьyuteringizda joylashtirish uchun papka tanlang. 
FTP  –  server  faylida  sichqonchachaning  tugmasini  ikki  marta  bosing  va  WS  -    FTP  oynasi 
ikki  qismga  bo’lingan.  CHap  qismida  kompьyuteringizdagi  ma’lumotlarni  va  turli  xil  vazifalarni 
bajaradigan tugmalar ustunini ko’rasiz. 
O’ng tarafda FTP – server ma’lumotlarini va FTP serverda turli xil  jarayonlarni bajaruvchi 
tugmalar ustunini ko’rasiz. Oynaning ikkala qismi bir xil ishlaydi. Bundan tashqari, WS – FTP dan 
fayllarni  FTP  serverdan  olishning  ko’p  xil  usullari  mavjud,  jumladan  ommabop  bo’lgan  elektron 
pochta va Web brauzer.