„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar

1.  So‘zlarning  mantiqiy  bog‘lanishi  deganda  nima  nazarda  tutiladi? 

Mantiqiy  va  grammatik  jihatdan  bog‘lanmagan  so‘z  birikmalariga  misol 

keltiring.

2.  Gapirmoq, vaysamoq, va’z qilmoq, bayon qilmoq, hikoya qilmoq 

fe’llari  ishtirokida  turli  nutq  uslublariga  xos  gaplar  tuzing. 

3.  Quyidagi  so‘zlarning  asosiy  ma’nolarini  izohli  lug‘atdan  aniqlab, 

lug‘at  daftaringizga  ko‘chiring:  abdolvash, barvasta, degustator, yelvagay, 

ziqna.

 

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar

9.1-topshiriq.

 

Matnni  nuqtalar  o‘rniga  qavs  ichida  tavsiya  etilgan  fe’llardan 

mosini  qo‘yib  o‘qing.  Undagi  asosiy  g‘oyani  3  –  4 ta  jumlada  bayon  qiling.

YARIM SOAT

Ekran  bir-ikki  lipillab  turdi-da,  chiq  etib  o‘chdi-qo‘ydi.  Kompyuter 

qarshisida  muk  tushib  ishlayotgan  xodimlar  baravar  uh  tortib  yuborishdi.

–  Voooy,  saqlamagandim!

–  O‘lsin-a,  oozgina  qolgandi!

–  Eh,  yana  tugatolmadim!

–  Uff,  shu  yetmay  turuvdi…

Haftada  olti  kun,  ertadan  kechgacha  ekranga  …  (mixlanib, qadalib, 

tikilib)  ishlashga  …  (ko‘nikib, odatlanib, o‘rganib)  qolgan  xodimlar  bir 

zum  nima  qilarini  bilmay  serrayib  qolishdi-yu,  bekorchilikdan  asta  bir-

birlariga  so‘z  qota  boshlashdi.

http://eduportal.uz

---

48

–  Masturaxon,  bugun  judaa  ochilib  ketibsizmi?  Yangi  ko‘ylagingiz 

buncha  yarashibdi?

–  Voy,  yangiligi  qoptimi,  Salimaxon,  bir  haftadan  beri  kiyib  kela  man-

ku…

–  Nafisa,  qizing  yaxshimi?  O‘qishga  …  (kirdimi, joylashdimi, qabul 

qilindimi)?

–  Yo‘q,  ozgina  ball  yetmabdi,  uch  kundan  buyon  xonadan  chiqmay 

yig‘lab  yotibdi.

–  Nig‘matvoy,  ha,  bu…  ko‘rinmaysiz?

–  Iye,  aka,  har  kuni  shu  yerdaman-ku!

–  Akbar  aka,  kecha  ayangizni  ko‘rgandim,  sog‘indim,  bir  xabar  ol-

maydi  ham  bu  bola,  dedilar. 

–  Yaxshi  eslatdingiz,  Saidaxon,  o‘zimam  bir  …  (qo‘ng‘iroq qilaman, 

telefonlashaman, sim qoqaman)  deb  yurgandim,  hoziroq  …  (gaplashaman, 

xabarlashaman, so‘zlashaman).

–  Ha,  aytgancha,  Salim  akaning  ancha  mazasi  yo‘qmish,  bir  …  (xabar 

olsak, ko‘rib kelsak, yo‘qlasak). 

– To‘g‘ri … (aytasiz, gapirasiz, so‘zlaysiz),  albatta,  borish  kerak.

Yarim soat. Yarim soatgina vaqt yetarli bo‘ldi mehr, oqibat, hamjihatlik, 

yaqinlik  uchun.  Nega  zamonaviy  texnologiyalarning  „t“  harfi,  Internetning 

„i“  harfi  yetib  bormagan  kichik-kichik  qishloqlarda  mehr-oqibat  kuchli-

yu, tobora … (taraqqiy etib, rivojlanib, yuksalib) borayotgan katta-katta 

shaharlarda  odamlar  ham  borgan  sari  begonalashib,  oqibat  ko‘tarilib  bor-

yapti  ekan,  degan  savolga  javob  topilgandek  bo‘ldi  shu  yarim  soatda... 

9.2-topshiriq.

 

Jadvaldagi  so‘zlarni  ketma-ketlikda  joylab,  yashiringan 

o‘zbek  xalq  maqollarini  toping.  Bu  maqollarni  bir  mavzu  ostiga  birlashtiring.

Namuna:  Ertalabgi  ish  –  ko‘ngilni  qilar  xush.