„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

M
ustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1. Badiiy uslubda antonim so‘zlar qanday san’atni hosil qiladi? 
2. Xalq og‘zaki ijodining qaysi janrlarida antonim so‘zlardan unumli 
foydalaniladi?
3. Berilgan matndagi ajratib ko‘rsatilgan so‘zning antonimini o‘z ma’nosida 
qo‘llab ko‘ring. Uslubiy bo‘yoqdorlik xususiyati haqida fikringizni bildiring.
Luqmoni Hakimdan: 
– Xastaga nima yediraylik? – deb so‘rabdilar. 
– 
Achchiq
so‘zdan boshqa nima yedirsangiz, yediravering, – debdi Hakim.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
11.1-topshiriq.
Tavsiya etilgan so‘zlardan qatordagi barcha so‘zga zid bo‘la 
oladigan so‘zni toping.
1. Kasal, betob, bemor, xasta
2. Keyin, so‘ng, innaykeyin, ba’daz
3. Notinch, bezovta, besaranjom, alg‘ov-dalg‘ov
4. Chaqqon, epchil, chechan, abjir
Tavsiya etilgan so‘zlar:
nimjon, sog‘lom, baquvvat; avval, oldin, 
so‘ngra; dolg‘ali, sertashvish, osuda; lapashang, noshud, tezkor.
11.2-topshiriq
.
„Kim ko‘p topadi?“ sharti asosida ajratib ko‘rsatilgan 
antonim so‘zlar juftining har biri uchun sinonimlik qatorini tuzing.
Namuna:
yoshlik – navqironlik, qarilik – keksalik, mo‘ysafidlik, 
nuroniylik
http://eduportal.uz

---

59
Yoshlik
da bilgani – toshga yozgani,
Qarilik
da bilgani – muzga yozgani.
Hunarli er xor bo‘lmas,
Do‘st-dushman
ga zor bo‘lmas.
Yolg‘on aytib 
foyda
ko‘rsang, 
Oxiri 
zarar
toparsan.
12.1-mashq.
Tuyuqlarni o‘qing (tinglang). Omonim so‘zlarni topib, qaysi 
ma’noda qo‘llanganini aniqlang.
Yo rab, ul shahd-u shakar yo labdurur,
Yo magar, shahd-u shakar yolabdurur.
Jonima payvasta novak otqali
G‘amza o‘qin qoshig‘a yolabdurur.
Olmani sundi nigorim, „ol“, dedi
Olma birla bu ko‘ngulni „ol“, dedi
So‘rdim ersa olmasini rangini
Ne so‘rarsen, olma rangi „ol“, dedi
Yo qoshingdin necha bir o‘q ko‘z tutay,
Otki, o‘trusiga oning ko‘z tutay.
Necha ko‘rgach o‘zga mahvashlar qoshin,
Yangi oy ko‘rgan kishidek ko‘z tutay.
(
Alisher Navoiy
)
12.2-mashq.
Gaplardagi ajratilgan so‘zlarning omonimlarini topib yozing.
1. A
gar birovning tashvishi seni ham tashvishga solsa, bilki, hali