„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

Kalit
 
pastda qolib 
ketibdi!“
Yuqorida o‘qiganingiz bir majoziy hikoya edi. E’tibor bersak, insonning 
hayoti ham mazkur ulfatlarning safariga o‘xshab ketadi. 
9.2-mashq.
 
Matnda ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarning majoziy ma’nosi 
bo‘yicha o‘z fikr-mulohazalaringizni bildiring
.
9.3-mashq.
Matn tarkibidagi ajratib ko‘rsatilgan usluban g‘aliz so‘zlarni 
mosi bilan almashtiring.
VAQT QADRI
Qadim 
davrda
bir olim quyosh soatini ixtiro qilibdi va uni maydonga 
o‘rnatibdi. Shahar ahli bu soatdan foydalanishni o‘rganganlaridan keyin 
umr
lari tartibga tushib, ishlari va topish-tutishlarida baraka paydo bo‘libdi.
Oradan yillar o‘tib, olim 
halok bo‘libdi
.
Shahar aholisi quyosh soatini 
olimdan qolgan 
esdalik
sifatida saqlab qolish maqsadida atrofini o‘rab, 
ustiga chiroyli gumbaz qurishibdi. Qurilishni tugatib qarashsa, gumbaz 
ostiga quyosh nuri tushmaganligi uchun soat vaqtni 
aniqlamay
qo‘yibdi. 
Odamlar o‘zlari bunyod etgan 
binoni
qaytadan qurgilari kelmay, uni shu 
holicha qoldiribdilar.
Oradan kunlar, haftalar, oylar 
kechibdi
.
Odamlar soatni unutib, 
endi bu yerga kelmay qo‘yishibdi. Kunlarida ham, ishlarida ham 
unum
qolmabdi: ular vaqtning qadrini esdan chiqarishgandi.
http://eduportal.uz

---

45
Berilgan so‘zlar:
zamon, hayot, vafot etibdi, yodgorlik, ko‘rsatmay, 
inshoot, o‘tibdi, baraka.
Jumla tarkibidagi so‘zlar o‘zaro bog‘lanishi uchun ular orasida uslub, 
mantiq va grammatik jihatdan moslik bo‘lishi kerak. 
Qiyoslang:
1) 
Qarg‘a sayradi
(uslubiy nomoslik) – 
Qarg‘a qag‘illadi
(moslik).
2) 
Otasini suyandi
(grammatik nomoslik) – 
Otasiga suyandi
(moslik).
3) 
Shomda oy bo‘zardi
(mantiqiy nomoslik) – 
Tongda oy bo‘zardi
(moslik).
9.4-mashq.
Qavs ichidagi birliklardan eng qulayini tanlab so‘z birikmalari 
tuzing. Bunda nimaga asoslandingiz? Fikr bildiring
.
Tong (shamoli, nasimi, yeli), omonat (dunyo, olam, borliq), tushda 
(tomosha qilmoq, ko‘rmoq, nazar solmoq), do‘stlarni (mukofotlash, 
taqdirlash, olqishlash), (odamni, ko‘chatni, kunni) o‘tqazmoq.