„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

8.2-mashq.
Matndan so‘zlashuv uslubiga xos birliklarni aniqlang. Hikoya 
mazmunidan chiqargan xulosangizni yozma ifodalang.
8.3-mashq
.
Quyida berilgan so‘zlardan mosini nuqtalar o‘rniga qo‘yib 
chiqing.
 
AYYORONA IXTIRO
Amerikalik … elektrotexnik Tomas Edison muntazam ravishda nimalar-
nidir ixtiro qilib yurishi bilan mashhur edi. Bir kuni uning dala hovlisida 
mehmon bo‘lgan do‘stlaridan biri hovliga kiraverishdagi kichkina …ning 
ochilishi qiyin bo‘lganligidan nolidi.
– Uni ochish uchun bor kuchimni …imga to‘g‘ri keldi, – dedi u.
– Tushunarli, – dedi Edison, – lekin kuchingiz bekor ketgani yo‘q. Siz 
o‘sha eshikni ochish bilan …dagi suv idishga o‘ttiz … suv ko‘tardingiz.
buyuk, taniqli, darvoza, eshik, ishlatish, sarflash, kuch, quvvat, chelak, 
tom, litr, tonna
http://eduportal.uz

---

39
Nazariy matn
Til taraqqiyotining biror davrida so‘z, ibora yoki qo‘shimcha ortiqcha
bo‘lmaydi, mabodo bo‘lsa, u tezda nutq sahnasidan tushib ketadi. Ammo 
har bir qo‘shimcha, so‘z va iboraning qo‘llanish o‘rni qat’iy. Ayrim so‘zlar 
barcha uslubda cheklanmay qo‘llanilsa, ayrimi faqat bir uslubga xos 
bo‘ladi. So‘zlovchi tildan erkin foydalanadi, ammo til ifodalarini tanlashda 
muayyan majburiyatga ham ega. Unda til ifodalarining qay birini qachon 
qo‘llash kerakligi haqida malaka shakllangan.
8.4-mashq.
Qavs ichidagi so‘zlardan uslubga mosini tanlab, gap larni 
o‘qing.
Namuna: 
Bilganlaringni (bildir, anglat), ammo aql berishga harakat 
qilma. – Bilganlaringni anglat, ammo aql berishga harakat qilma.
1. Men hayotimga kunlar qo‘shishni emas, kunlarimga hayot qo‘shishni 
... (xohlayman, tilayman, orzu qilaman, niyat qilaman). (
Ayman Yog‘iy
)
2. Yaxshilik – yomonlikni ...dir (yo‘qatmak, qaytarmak, tark etmak, rad 
qilmak). (
Jaloliddin Rumiy
) 3. Kishi o‘zini yaxshilik haqidagi …ga emas, 
ezgu ishlar va fazilatlarga o‘rgatmog‘i kerak (va’z, nasihat, pand, suhbat). 
(
Demokrit
) 4. Yaxshiliklarning eng …si sadaqadir (ahamiyatli, foydali, 
kerakli, e’tiborli). (
Abu Ali ibn Sino
) 5. Yaxshilikka yaxshilik eltgay, xolos, 
Yaxshilik birlan kishi topgay ... (xalos, ixlos, najot, erk). 6. Ko‘rdimki, 
eng yaxshi do‘st ilm ekan, aqlni esa yaxshiliklarga …da ko‘rdim (chorlash, 
chaqirish, dav’at qilish, undash). (
Najmiddin Kubro
) 7. Yaxshilikni shaxsiy 
…ni ko‘zlamay, faqat yaxshilik bo‘lsin, deya qilmog‘imiz lozim. (foyda, 
manfaat, muvaffaqiyat, boylik) 8. Tabiat – … va go‘zallikning bevosita 
ifodasi (ezgulik, yaxshilik, ulug‘vorlik, buyuklik). (
Asqad Muxtor
)