|
Affektiv (hissiyotli - qadriyatli) sohaga o‘quvchi-talabalarning oddiy idrok qilish, qiziqish, qadriyatlar yo‘nalishlari va munosabatlarini o‘zlashtirishga tayyor bo‘lishlaridan tortib, to o‘quvchining atrof-dunyoga hissiy-shaxsiy munosabatda bo‘lishini shakllantiruvchi maqsadlar kiritilgan. Bu maqsadlar sirasida qiziqish va moyillik, u yoki bu kechinmalarga hamdard bo‘la olish; voqealar yoki odamlarga bo‘lgan munosabat; ularni tushunishga, anglashga, his qilishga o‘rgatish maqsadlari ifodalangan.
3. Psixomotor (harakatga oid) va operatsion faoliyatli sohalarni olimlar asosan malakaviy harakatlarni qamrab oluvchi o‘quv maqsadlariga ko‘ra tavsiflaydilar. Og‘zaki va yozma nutqni takomillashtirishga yo‘naltirilgan malakalar, mehnat (kasb ta’limi) va o‘quvchi-talabalarning jismoniy tarbiya ta’limi doirasidagi malakalari, kasb o‘rgatish jarayonlari bu sohaga kiritilgan.
Didaktik maqsadlarni izchil amalga oshirish tizimini yaratish orqali o‘quv mashg‘ulotlarining samaradorligi kafolatlanadi. O‘qituvchi va o‘quvchilarning hamkorlikdagi faoliyati mavhum emas, aniq maqsad va vazifalar tomon yo‘naltiriladi. Natijalarni baholash andozasi (etalon) ham birgalikda yaratiladi. Nafaqat o‘qituvchi, balki o‘quvchilar ham o‘z-o‘zini baholash imkoniga ega bo‘ladilar. SHu sababli innovatsion pedagogik faoliyat modeli didaktik maqsadning aniqligini; belgilangan maqsad va vazifalarga erishish yo‘llari (metod, usul vositalarning) to‘g‘ri tanlanishini; o‘quvchilar faoliyatini boshqarish; o‘quv maqsadlariga yo‘naltirish; ta’sir ko‘rsatish; motivatsiyani kuchaytirish; o‘quv mashg‘uloti bosqisma-bosqich mazmunli, ta’sirchan, samarali o‘tishini qamrab oladi.
Innovatsion pedagogik faoliyat ob’ektini ta’lim-tarbiya oluvchilar: o‘quvchi-talabalar tashkil etgani uchun bu jarayon ular shaxsiga yo‘naltiriladi. SHu sababli o‘quvchi shaxsini shakllantirish va yuksaltirishga yo‘naltirilgan innovatsion pedagogik jarayon insonparvarlik mohiyatiga ega. O‘qituvchi-pedagog o‘z faoliyatini ijodiy tashkil etar ekan har safar yangi izlanishlar, yangicha yondashuvlar tufayli dars mashg‘uloti shakli va mazmunini yangilashga intiladi, o‘z qarashlarini tajriba-sinov tarzida amaliyotga tadbiq etadi. Natijalarga ko‘ra yana izlanishga, ta’lim-tarbiya jarayoniga yangiliklar kiritishga harakat qiladi, kamchiliklarini topadi, to‘ldiradi, mukammallashtiradi. Ko‘p hollarda mavjud metodik qarashlar, ko‘nikilgan nazariy qoidalar o‘qituvchilarni qoniqtirmasligi mumkin. Zotan, innovatsion pedagogik jarayon o‘qituvchi faoliyatining doimiy o‘sib-ulg‘ayib, takomillashib, yangiliklar bilan boyib borishini taqozo etadi. YAngi bilimlarni muntazam o‘zlashtirib borish; pedagog shaxsiga, kasbiy mahoratiga nisbatan zamonaviy talablarga javob beradigan, yaratuvchilik qobiliyatiga ega bo‘lish nafaqat ta’lim-tarbiya balki jamiyat talabi hamda ehtiyojiga aylandi.
Bugungi kunda kelib o‘qituvchi-pedagogning innovatsion faoliyati kasbiy madaniyati bilan kompitentlikning asosiy tarkibiy qismini tashkil qiladi. Bo‘lg‘usi o‘qituvchilarni innovatsion faoliyatga tayyorlash esa davlat ahamiyatiga molik jiddiy masalalardan biridir. Bu jarayon ta’lim bosqichlariaro uzviy hamda uzluksiz tarzda tashkil etilishi; kelajakda o‘qituvchilik kasbini egallashga intilgan yoshlarni “Ustoz-shogird” tizimida tarbiyalashga e’tibor qaratish; oliy ta’lim muassasalarida tayyorlanayotgan pedagog kadrlarni kasbga yo‘naltirilgan ilmiy-nazariy seminarlarga, kafedralardagi ilmiy-tadqiqot ishlariga, xilma-xil ilmiy loyihalar tevaragidagi izlanishlarga, ilmiy-amaliy konferensiyalarga jalb etish maqsadga muvofiqdir.
Bugungi tezkor zamonda ta’lim samaradorligini oshirishnin eng maqbul yo‘li – mashg‘ulotlarni interfaol metodlar yordamida tashkil etish, deb qaralmoqda. Xo‘sh, interfaol metodlarning o‘zi nima? Ular qanday didaktik imkoniyatlarga ega? Ta’lim jarayonida interfaol metodlarning o‘rinli, maqsadga muvofiq qo‘llanilishi qanday samaralarni kafolatlaydi? Quyida ana shu savollarga javob berishga harakat qilamiz. YUqoridagi savollarga javob topishda dastlabki eng to‘g‘ri qadam tayanch tushuncha – «interfaol» atamasining lug‘aviy ma’nosi bilan tanishishdir. Mantiqiy nuqtai nazardan interfaollik, eng avvalo, ijtimoiy sub’ektlarning suhbat (dialog), o‘zaro hamkorlikka asoslangan harakat, faoliyatni olib borishlarini ifodalaydi. Ta’lim sohasida faoliyat yuritayotgan har bir mutaxassis yaxshi biladiki, an’anaviy ta’lim ham suhbat (dialog)ga asoslangan va bu suhbat quyidagi o‘zaro munosabatlar shakllarida tashkil etiladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
