O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

Adapter  
Rangi  
Matnli  
Grafikli  
MDA  
Oq-qora  
80x20, 2 ta rang  
640x200, 2 ta rang  
CGA  
Rangli  
80x25, 16 ta rang  
320x200, 4 ta rang  
640x200, 2 ta rang  
Hercules  
Oq-qora  
80x25, 2 ta rang  
720x348, 2 ta rang  
EGA  
Rangli  
80x25, 16 ta rang  
640x350, 16 ta rang  
 
 
80x43, 16 ta rang  
 
VGA  
Rangli  
80x25, 16 ta rang  
640x480, 16 ta rang  
SVGA  
Rangli  
80x25, 16 ta rang  
800x600, 256 ta rang  
  
Kompyuterga monitor ulash uchun maxsus videoadapter zarur. Videoadapter - tasvir 
to‗g‗risidagi ma‘lumotlar saqlanadigan xotiraning muayyan qismini monitorda aks ettiruvchi 
signalni, hamda sinxronizatsiya signallarini gorizontal (satrli) va vertikal (ustun bo‗yicha) 
taqsimlab shakllantirishdan iborat.Eng birinchi SHKlarda monitor vazifasida maishiy 
televizordan foydalanilgan bo‗lsa, hoziresa kompyuterni juda kuvvatli, kuchli grafik stansiyaga 
aylantiruvchilarga etib kelindi. Bu vaqt ichida platalar va standartlarni bir necha avlodi 
almashdi. Avvaliga MDA (Monocrome Display Adapter - displeyning monoxrom adapteri) 
standarti paydo bo‗ldi. MDA platasi ekranga faqat alfavit-raqamli axborotni chiqarishga qodir - 
hech qanaqa grafika va ranglarni ta‘minlay olmasdi.   

---

MDA o‗rniga kelgan CGA (Color Graphics Adapter - rangli grafika adapteri) nafaqat matnli, 
balki grafik rejimlarda ham ishlar va mavjud bo‗lgan o‗n olti rangining to‗rttasini ko‗rsata 
olardi.  
        Keyingi bosqichda EGA (Enhansed Graphics Adapter — yaxshilangan grafika adapteri) 
ekranda ko‗rinadigan ranglarning sonini 64 rangli palitradan 16 ranggacha etkazdi va ekranga 
chiqariladigan grafika sifatini ancha yaxshiladi. EGA standarti paydo bo‗lishi grafik dasturlar, 
jumladan Microsoft Windows operatsion sistemasi imkoniyatlarini kengaytirishga va mashhur 
bo‗lib ketishiga omil bo‗ldi.  
       Bugun ham foydalanib kelinayotgan VGA (Video Graphics Array) eng muvaffaqiyatli 
videostandart hisoblanadi, biroq hozirgi kunda u ham takomillashib, SVGA (Super Video  
Graphics Array) standartiga o‗tdi.  
Agar CGA ning birinchi variantlarida ranglar palitrasi 262144 dan 256 xil chiqarishni 
ta‘minlasa, keyingi VGA bilan to‗g‗ri keladigan platalar paydo bo‗ldiki, ularda ranglari 
bo‗yicha farq 16.8 mlnni tashkil qiladi. Monitorlarni o‗lchamiga qarab uning bahosi o‗sib 
boradi. Masalan, 17 dyuymli monitorlar 14 dyuymli monitorga nisbatan uch barobar qimmat 
bo‗ladi. Monitorlar sifati bo‗yicha ekrandagi kadrlar chastotasi — 75 Gsni tashkil etishi lozim. 
Bu holda monitor sekundiga 80, yaxshi monitorlar (qimmatroq bo‗ladi) 100 kadrni o‗tkazishi 
mumkin. Ekrandan zararli nurlanish olmaslik, ular ta‘sirini kamaytirish uchun ekranni LR(Low 
Radiation) deb yurituvchi maxsus koplamalar bilan ta‘minlanganiga e‘tibor bering. Monitor 
sotib olayotganingizda kompyuter MPR II yoki TSO 95 standartiga mos kelsagina zararli 
nurlanishlar minimumga keltirilgan deb tushunish kerak. SHu bilan birga monitor 
spetsifikatsiyasida NI(Non Interiaced), ya‘ni ekran qatorlarini barobariga ko‗rsatish rejimi 
berilgan bo‗lsa maqsadga muvofiq bo‗ladi.