O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

Diskni defragmentatsiyalash dasturi yordamida diskda ayrim-ayrim bo‘laklarga bo‘lingan fayl va 
papka sohalarini qidirish va ularni yagona uzluksiz sohaga joylashtirish amalga oshiriladi. Fragment 
deganda faylning yoki papkaning bir bulak kismi tushuniladi. Demak fayl tashkil etilishida diskdagi 
soha holatiga qarab u bir necha fragmentlarga bo‘linib yoziladi. Va bunday fragmentlar soni 
ko‘plab bo‘lishi mumkin.  
Agar diskda bunday fragmentlar juda ham ko‘p bo‘lsa, tizim tegishli fayl yoki papkaga 
murojaat qilishi sekinlashadi. Shu bilan birga yangi fayl va papkalarni yaratish ham sekin amalga 
oshadi. Bu vaqtda tizimi fayl va papkaning yangi nusxalari ham bir necha fragmentlardan tashkil 
topadi.  
Diskni defragmentatsiyalashda alohida-alohida diskning uchastkalarida joylashgan fragmentlar 
yigilib, diskning uzluksiz yagona sohasiga joylashtiriladi. Buning natijasida tizimning ishlash 
tezligi ortadi.  
Fragmentlarni qidirish va ularni bir butun yagona uzluksiz sohaga joylashtirish 
defragmentatsiyalash deb ataladi. Defragmentatsiyalash vakti disk sigimi va undagi fragmentlar 
xamda fayllar va papkalar soniga bogliq. Shuning uchun katta sigimdagi disklarni 
defragmentatsiyalashda ko‘proq vaqt ajratilishi talab etiladi. Agar defragmentatsiya boshlanib, u 
oxiriga etkazilmasa, okibati salbiy bo‘ladi. Sababi, kerakli fayllar va papkalar oxirigshacha 
tiklanmay o‘chib ketishi ham mumkin.  
Defragmentatsiyalash dasturidan foydalanib diskning tomidagi FAT, FAT32 va NTFS fayl 
tizimlarini ham o‘zgartirish mumkin.  
 ―Defragmentatsiya diska‖ dasturi ishga tushirilganda qattiq disk ro‘yxatini ko‘rsatadi va siz 
tekshirilishi kerak bo‘lgan diskni tanlaysiz ―Defragmentatsiya diska‖ oynasining pastgi tugmasi 
―Analizirovat disk‖ diskni tekshirilish kerak bo‘lgan sektorlarni aniklaydi ―Defgagmentatsiya 
diska‖ tugmasi tanlangan diskni analiz kiladi. ―Zakro‘t‖ tugmasi ―Defragmentatsiya diska‖ oynasini 
yopadi.  
  
 

---

   
 
2.5-  
rasm Defragmentatsiya diska oynasi  
―Defragmentatsiya diska‖ dasturi diskni analiz qilayotgan vaqt Ostanovit difragmentatsiyu‖ tugmasi 
orqali tekshirishni to‘xtatish mumkin.  
  
 
   
  
 
2.6-  
rasm Defragmentatsiya diska dasturining analiz qilish holati  
  
Ochistka diska. ―Ochistka diska‖ dasturi kompyuter qattiq disk xotirasidagi unchalik kerak 
bo‘lmagan, buzilgan dastur yoki fayllarni aniqlab o‘chirish vazifasini bajaradi. Bu dasturning 
qo‘llanilishi qattiq diskda keraksiz fayllar disk xotirasida ko‘payib ketishini oldini oladi. Ushbu 
dastur ―Pusk‖ menyusida ―Vse programmo‘‖ bo‘limi tanlanib ―Standartno‘e‖ papkasi ochiladi, bu 
papka ichidan ―Slujebnыe‖ papkasi ichidan ―Ochistka diska‖ yorligi tanlanadi.  
 
  
2.7-rasm Pusk menyusidan Ochistka diska bulimini topish  
 ―Ochistka diska‖ dasturi ishga tushirilganda tozalash kerak bo‘lgan disk ko‘rsatiladi va ―Ochistka 
diska‖ oynasining pastgi OK tugmasi bosiladi.  

---

Ma’lumotlarni arxivlash - Windows Backup dasturi. Arxivlashning va tiklashning yangi masteri 
ma‘lumotlarni xavfsiz va ishonchli ravishda saklash imkonini yaratadi. Endilikda Windows ning 
arxivlash dasturi ko‘p sondagi ma‘lumotlarni saqlash qurilmalariga: disk yurituvchilarga, kompakt 
disklar qurilmalariga, mantiqiy va virtual disklarga murojaat qilish imkoniga ega.  
Tizimda hosil bo‘ladigan vaqtincha saqlanadigan fayl va nosozliklar tufayli yaratiladigan 
keraksiz, .tmp kengaytmali fayllarni tozalash uchun diskni tozalash dasturi ishlatiladi ( Programma 
ochistki)  
Shaxsiy kompyuter (ShK)larning axborotlarni uzoq va ishonchli saqlovchi vositasi bu magnit 
disklardir. ShK larning ishlash jarayonida tezkor xotira va magnit disk (MD) qurilmasi o‘rtasida 
uzluksiz axborot almashinuvi amalga oshiriladi. Ayniqsa qattiq disk bilan bu jarayon intensiv 
amalga oshadi.  
Disklarning yuqori sifatli tayyorlanganligiga qaramay, amalda ShK ning magnit diskidagi 
axborotlarni buzilishi hollari sodir bo‘ladi. Ba‘zan esa MD ning fayllar tizimida buzilishlar sodir 
bo‘ladi.  
Bu buzilishlar quyidagi sabablarga ko‘ra sodir bo‘lishi mumkin:  
 
□ diskning fizikaviy shikastlanishidan;  
□ magnit disk sirtining ifloslanishidan;  
□ kompyuterning avariyali o‘chirilishidan;  
□ disketani disk yurituvchi qurilmadan vaktida olmaslikdan;  
 
□  dasturning  avariyali  yakunlanishidan  so‘ng  operatsion  tizimni  qayta 
yuklaganda; 
□ viruslar ta‘sirida.  
Bulardan tashqari fayllar joylashuvidagi o‘zgarishlar kompyuter ishlashini bir qancha 
sekinlashtirishi mumkin.