O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

 Narat savollari: 
1.  Kiritish – chiqarish qurilmalari?  
2.  Printer qanday vazifani bajaradi?  
3.  Printerlar yo‗nalishiga qarab qanday turlarga bo‗linadi?  
 
XIII.bob- Serverlar disk tizimiga xizmat ko„rsatish 
14.mavzu-  Qattiq  diskni  o„rnatish.  CMOS  –  Setup  dasturida  avtomatik  parametrlarni 
o„rnatish 
Reja: 
1.  Qattiq disklardagi jamlagichlarning asosiy komponentlari va ko‘rsatkichlari.  
2.  Diagnostik dasturlar 
3.  Diskni defragmentatsiyalash 
Qattiq disklardagi jamlagichlarning ko‗plab har xil turlari mavjud, lekin deyarli ularning 
hammasi bir xil asosiy bog‗lamalardan tashkil topgan. Bu bog‗lamalarning konstruksiyasi, 
shuningdek, qo‗llanilayotgan materiallar sifati turli xil bo‗lishi mumkin, lekin ularning asosiy 
ishchi tavsiflari va ishlash tamoyillari bir xil.   
  
Qattiq disklardagi jamlagichlar tipik konstruksiyasining asosiy elementlariga quyidagilar 
kiradi:  
  
– 
disklar;  
– 
o‗qish/yozish moslamalari;  
– 
kallak uzatmasi mexanizmi;  
– 
disk uzatmasi dvigateli;  
– 
boshqaruv sxemali bosma plata;  
– 
razyom va kabellar;  
– 
konfiguratsiya elementlari.  

---

  
  
Odatda, disklar uzatmasi dvigateli, kallaklar va kallaklar uzatmasi mexanizmi HAD (head 
disk assembly – disklar va kallaklar bloki) deb nomlangan germetik g‗ilofda joylashadi. Bu 
blok yagona bog‗lamadek qaralib, uni hech qachon ochishmaydi. HAD blokiga kirmaydigan 
boshqa bog‗lamalar (bosma plata, old panel, konfiguratsiya elementlari va montaj detallari) 
yechiladigan hisoblanadi. Qattiq disk ko‗rsatkichini umumiy ko‗rsatkichlarga, ichki tashkiliy 
ko‗rsatkichlarga, tezlik va unumdorlik ko‗rsatkichlariga ajratish mumkin.  
Umumiy ko‗rsatkichlarga quyidagi ko‗rsatkichlar kiradi:  
Formatlangan sig‗im (formatted capacity) Gigabayt (Megabayt) o‗lchanadi va saqlangan 
foydali axborotning hajmini, ya‘ni barcha foydalaniladigan sektorlarning ma‘lumotlar 
maydoni yig‗indisini ifodalaydi.  
  
  
Formatlangan va formatlanmagan sig‗imlarning o‗zaro nisbati trek formati (sektor 
o‗lchami) bilan aniqlanadi. Amalda faqat disk sektorining standart o‗lchami (512 bayt) uchun 
ko‗rsatiladigan formatlangan sig‗im qiziqtiradi, ba‘zida esa foydalaniladigan sektorlar soni 
ko‗rsatiladi.  
Keng qo‗llanilgan qattiq disklar uchun bir necha yillar oldin 3600 ayl/min qiymati 
standart bo‗lgan; hozir odatiy tezlik 4500 va 5400 ayl/min, yanada yuqorisi esa 7200 ayl/min 
hisoblanadi. Unumdorligi juda muhim bo‗lgan joylarda 10000 va 15000 ayl/min tezlikdagi 
disklardan foydalaniladi. Interfeys (interface) jamlagichning ulanish usulini ifodalaydi.   
Joylashtirilgan kontrollerli jamlagichlar uchun ATA va SSSI  
(parallel va ketma-ket) interfeyslar tarqalgan, tashqi qurilmalar uchun USB, firewire va fibre 
channel shinalaridan hamda LPT-portga ulanishdan foydalaniladi.