O'qing va tinglang 4 Mojaro, urush va terrorizm Jahon urushlari

NEGA URUSH?
Quyidagi bo'limlarda xalqaro nizolarning
olti turi ko'rib chiqiladi: etnik, diniy,
mafkuraviy, hududiy, hukumat va iqtisodiy.
Birinchi uchtasi - g'oyalar, oxirgi uchtasi -
manfaatlar ustidagi to'qnashuvlar.
Ba'zi siyosatshunoslar urushni statistik nuqtai nazardan o'rganadilar, urushlar turlari va ular sodir bo'lgan
holatlar haqidagi ma'lumotlarni tahlil qiladilar. Hozirgi tadqiqotlar demokratiya, hukumat tuzilmasi, savdo va
xalqaro tashkilotlar kabi omillarning “harbiylashtirilgan davlatlararo nizolar”ning kuchayishi yoki hal etilishini
tushuntirishga ta’siriga qaratilgan.
Machine Translated by Google

---

Taxminan eramizning 1500-yillarida Fransiya va Avstriya kabi davlatlar butun xalqlarni yagona
davlatlarga birlashtira boshladilar. Bu yangi milliy davlatlar juda katta va qudratli edi va ular kichikroq
qo'shnilarni bosib oldi. Vaqt o'tishi bilan ular ko'plab kichik hududiy birliklarni bosib oldilar va o'z tarkibiga
kiritdilar. Oxir-oqibat millatchilik g‘oyasining o‘zi qudratli kuchga aylandi va pirovardida Avstriya-Vengriya
(Birinchi jahon urushida), Sovet Ittifoqi va Yugoslaviya kabi yirik, ko‘p millatli davlatlarning parchalanishiga
hissa qo‘shdi.
Millatchilik - o'z millati manfaatlarini boshqa davlatlar manfaatlaridan ustun qo'yish - so'nggi ikki asrdagi
jahon siyosatidagi eng muhim kuch bo'lishi mumkin. Millat - bu o'ziga xoslik, odatda til va madaniyatni
o'z ichiga olgan aholi.
Ushbu olti turdagi to'qnashuvlar bir-birini istisno qilmaydi va amalda ular bir-biriga juda mos keladi.
Masalan, 1991 yilda Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin Rossiya va Ukraina o'rtasidagi ziddiyat
murakkab edi. Ukrainada yashovchi etnik
ruslar va Rossiyadagi etnik ukrainlar etnik nizolarni boshdan
kechirdilar.
Xristianlikning ukrain va rus shakllari o'rtasida diniy
farqlar
mavjud . Bundan tashqari, ikki
yangi davlat o‘rtasida 1950-yillarda Sovet rahbari Nikita Xrushchev Ukrainaga o‘tkazib yuborilgan Qrim
yarim oroli bo‘yicha hududiy
bahs bor edi.
Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin ikki davlat
o'rtasida
yangi chegaralar va valyutalar paydo bo'lgan savdo va pul bilan bog'liq
iqtisodiy
mojarolar ham bor edi.
Biroq, bu ko'p to'qnashuvlar harbiy kuch ishlatishga olib kelmadi. 2005 yilda muxolifat Ukraina
hukumatini nazoratga oldi (bir necha haftalik ommaviy ko'cha namoyishlariga javoban noto'g'ri saylovlar
qayta o'tkazilgandan keyin). Ukrainada amaldagi partiya uchun saylovoldi tashviqotini olib borgan
Rossiya prezidenti Vladimir Putin keskin norozilik bildirdi, ammo harbiy kuch masalasini jiddiy o'ylamadi.
Shunday qilib, bu erda muhokama qilingan konflikt turlari alohida emas, balki kombinatsiyalangan holda
o'ynaydi.
114
O'z taqdirini o'zi belgilash tamoyili
o'zini
millat sifatida tan olgan odamlar davlat tuzish va o'z
ishlarida suverenitetni amalga oshirish huquqiga ega bo'lishi kerakligini anglatadi. O'z taqdirini o'zi
belgilash bugungi kunda xalqaro munosabatlarda keng maqtovga sazovor bo'lgan printsipdir (garchi
tarixan bo'lmasa ham). Ammo bu odatda suverenitet (boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik)
va hududiy yaxlitlik tamoyillariga nisbatan ikkinchi darajali bo'lib, u tez-tez ziddiyatlar keltirib chiqaradi.
O'z taqdirini o'zi belgilash guruhlarga xalqaro chegaralarni, hatto mustamlakachilik tomonidan
o'zboshimchalik bilan o'rnatilgan chegaralarni ham umumiy milliy o'ziga xoslikka ega bo'lgan guruhni
birlashtirish uchun o'zgartirish huquqini bermaydi. Umuman olganda, har doim bo'lmasa-da, o'z taqdirini o'zi belgilash bo'lgan
Ammo millat - bu aniq ta'riflash qiyin tushuncha. Ma'lum darajada, Frantsiya kabi yirik hududlarda
siyosiy nazoratning kengayishi milliylik uchun zarur bo'lgan umumiylikni yaratdi - davlatlar millatlarni
yaratdilar. Shu bilan birga, millatning mavjudligi ko'pincha tegishli davlatning paydo bo'lishiga olib keldi,
chunki xalq o'z ishlari ustidan suverenitetni qo'lga kiritadi - xalqlar davlatlarni yaratadilar.
Biz birinchi navbatda etnik nafrat, diniy g'ayrat yoki mafkura kabi nomoddiy unsurlar - g'oyalar
to'qnashuvi o'ynaydigan eng qiyin konflikt turlarini ko'rib chiqamiz. Bugungi kunda xalqaro mojarolarning
o'ziga xoslikka asoslangan manbalari tarixan millatchilik tomonidan o'ziga xoslik va xalqaro tan olingan
davlatchilik o'rtasidagi bog'liqlik sifatida shakllangan. Shuning uchun biz g'oyalar to'qnashuvining uch
turini ko'rib chiqishdan oldin millatchilikning rivojlanishini qisqacha ko'rib chiqamiz.