Oq Oltin Ijtimoiy – Iqtisodiy Kasb-hunar kolleji bt – 22 Adabiyot fanidan

A.Navoiyning

Bakudagi haykali
un-nafois» va islom ma’naviyatining buyuk siymolari, xususan, turk, fors, hind mashoyixlari tarixiga oid «Nasoim ul-muhabbat» («Muhabbat shabbodasi») risolalarini yozadi. Bu asarlar nihoyatda muhim manba bo‘lib, o‘sha davr ma’naviyatining jonli siymolaridan mingga yaqin kishi haqida qimmatli ma’lumotlarni o‘zida jam etgan. Bundan tashqari nafaqat tasavvur irfoni va adabiyoti, balki islom davri ma’naviyatining boshqa muhim jihatlari haqida ham ko‘plab nazariy mulohazalar ushbu asarlar qatidan joy olgan bo‘lib, ularni mufassal tadqiq etish milliy ma’naviyatimizni xolis anglab yetishda bugungi avlodlar uchun benazir manba va asos bo‘lib xizmat etadi.
1492 yilda aruz ilmiga bag‘ishlangan «Mezon ul-avzon» («Vaznlar o‘lchovi») risolasi yozildi va shoir o‘z lirik ijodini qayta taqsimlab, yangi devonlar majmui «Xazoyin ul-maoniy» («Ma’nolar xazinasi»)ni yaratish ishiga astoydil kirishdi. «Chor devon» nomi bilan shuhrat qozongan bu buyuk majmua 45 ming misraga yaqin turli janrlardagi kichik va o‘rta hajmli she’rlarni o‘zida jamlagan bo‘lib, «g‘aroyib us-sig‘ar» («Bolalik ajoyibotlari»), «Navodir ush-shabob» («Yigitlik davri nodirliklari»), «Badoye’ul-vasat» («O’rta yosh kashfiyotlari»), «Favoyid ul-kibor» («Keksalikdagi foydali mulohazalar») nomlari bilan ataladi. Bu to‘rt jildda 16 janrga oid 3000 dan ortiq she’r bo‘lib, ularda 2600 g‘azal, 210 qit’a, 133 ruboiy, 86 fard, 52 muammo va boshqalar mavjud. «Xazoyin ul-maoniy»ga oldingi ikki alohida devondagi she’rlarning deyarli barchasi kirgan bo‘lib, keyin yaratilgan 1400 ga yaqin yangi asarlar qo‘shilgan.
Bu turkiy tilda yozilgan asarlari, dostonlari, she’rlaridan tashqari Navoiy fors tilida ham 12 ming misradan oshiq she’r, muammo janri haqida «Mufradot» risolasini, «Sittayi zaruriya», «Fusuli arbaa» turkum qissalarini yozdi, «Foniy» taxallusi bilan alohida devon tuzdi. Ushbu asarlar Xoqoniy, Amir Husrav, Sa’diy, Hofiz, Kamol Xo‘jandiy, Jomiy kabi fors adabiyotining mumtoz namoyandalari bilan ijodiy bahsda tug‘ilgan bo‘lib, ham badiiy ifoda, ham mazmuniy teranlikda salaflar bilan teng qudrat namoyish etadi.
Navoiy 1498 yilda «Lison ut-tayr», 1499 yilda «Muhokamat ul-lug‘atayn», 1500 yili «Mahbub ul-qulub» asarlarini yezdi. Bu uch asar buyuk shoir va mutafakkir ijodining avj nuktalari edi. Adib «Muhokamat ul-lug‘atayn» da o‘zining butun ijodiy yo‘lini sarhisob qilib, turkiy tildagi she’riyatning qudratini ta’kidlagan. Unda, jumladan, quyidagi ma’lumot bor: «Chun «Lison ut-tayr» ilhomi bila tarannum tuzupmen, qush tili ishorati bila haqiqat asrorini majoz suratida ko‘rguzupmen».
Alisher Navoiy go‘daklik chog‘laridan tasavvuf she’riyatining ustodi Farididdin Attor yaratgan «Mantiq ut-tayr» asariga mehr qo‘ygani bizga ma’lum. Umrining oxirida ushbu asarga tatabbu — javob yozar ekan, o‘zining shungacha yozgan barcha asarlariga falsafiy yakun yasaydi. Attor asari Borliqning yagona mohiyati haqida, Haq asrori va inson uchun uni anglab yetish imkon darajasi haqida edi. «Lison ut-tayr» mazmuni «Mantiq ut-tayr»ga zid yoki undagi fikrlarning takrori ham emas, balki yangi tarixiy-ma’naviy bosqichdagi sharhi, talqinidir.
Attorning qushlar tilidan yozilgan dostonida irfoniy ehtiros nihoyatda jo‘shqindir. Navoiy esa bosiq voqeaband tasvirga urg‘u beradi, qushlar sarguzashtida va ichki hikoyalarda hayotiylikni kuchaytiradi. Bu bejiz emas. Oxirgi xulosada Navoiy salafiga qaraganda olg‘a ketadi, masala mohiyatini teranroq his qiladi va badiiy tasvirni ham shunga munosib yaratadi.


Nihoyat Navoiy oxirgi asari «Mahbub ul-qulub» («Ko‘ngillarning sevgani») risolasida barcha savollarga yana o‘zi javob bergan. Bu asar tom ma’noda ijtimoiy-falsafiy va axloqiy g‘oyalarga to‘liq bo‘lib, XV asrda mavjud bo‘lgan barcha ijtimoiy toifalar mohiyati mufassal ochib berilgan, ijtimoiy va axloqiy hodisalarning o‘zaro bog‘liqligi, yaxlitligi ishonarli ta’kidlangan. Bu asar turli aforizm, maqol va matallarga boy bo‘lib, xalq orasida juda keng tarqalgan.

Alisher Navoiy o‘zi va salaflari — Nizomiy, Dehlaviy, Hofiz, Iroqiy va bosh-

qalar yaratgan mustaqil badiiy tafakkur tarzini «majoz tariqi» deb nomladi va unda Haq asrori «majoz suvratinda» aks etishini ta’kidlagan. Bu Borliqni o‘ziga xos idrok etish tarzi Naqshbandiyaning: «Dil ba yoru dast ba kor», qoidasiga muvofiq bo‘lib, unda ibrat, ilm, irfon va amal bir nuqtada birlashar va yangi dunyoga ko‘z ochardi. Tavhid ta’limoti va e’tiqodini idrok etishning eng yuqori bosqichi bo‘lgan bu dunyoqarash tizimi «Xamsa» va «Lison ut-tayr» asarlarida, shoir lirikasida badiiy in’ikosini topgan.

1500 yillarga kelib shoirning hayot sharoiti qiyinlashib, sog‘ligi zaiflashib qolsa-da, ijoddan to‘xtamadi. 1501 yilning boshida Navoiy kasallikdan vafot etdi. Butun Hirot xalqi o‘zining buyuk shoiri bilan xayrlashishga chiqdi va 7 kun davomida motam tutdi.

O`zbekiton respublikasi oliy va o`rta

maxsus ta`lim vazirligi
Sirdaryo viloyati o`rta maxsus

kasb-hunar ta`limi boshqarmasi

Oqoltin gidromelioratsiya va hizmat ko`rsatish

Kasb-hunar kolleji

Boshlang`ich ta`lim-32 guruh talabasi

Xoliqulova Mohiro`yning

Diplom oldi O`quv amalyotidan


Qabul qildi: o`qtuvchi:

Mamadiyorov A..

Sardoba Shaharchasi

2013yil.

Boshlang`ich ta`lim 22-guruh amalyot savolnomasi.

1-O`quvchilarni maktab ichki tartib qoidalari, texnika xavsizligi qoidalari pedagagik amalyot jarayoni bilan tanishtirish.

2-Maktab tarixi, ma`muriyat,o`qtuvchilar tarkibi, sinflar soni va uning rahbarlari, dars mashg`ulotlari jadvali bilan tanishtirish.

3-Amalyotga brogan o`quvchilarni alohida sinflarga biriktirish va ularni jismoniy tarbiya fani o`qtuvchisining barcha xujjatlari bilan tanishtirish,

4-KUG da yoki o`zi biriktirilgan sinflarda jismoniy tarbiya ishlarni tashkil etish va o`tkazish usullarini namoyish etish.

5-Maktab o`qtuvchilari asosan boshlang`ich sinf boshlang`ich sinf o`qtuvchilari tomonidan tashkil qilinayotgan va o`tkazilayotgan namunali dars mashg`ulotlarida faol qatnashish va tegishli xujjatlarni yuritishni o`rganish.

6-O`zi biriktirilgan sinfda o`z ixtisoslaridan kelib chiqib o`qtuvchining tajriba mashg`ulotlariga tegishli bo`lgan xujjatlarni yig`ish.

7-O`zi biriktirilgan sinflarningrahbari va o`qtuvchisi yordamchisi vazifasini o`tash va sinf raxbari sifatida alohida o`quvchilar va ularning ota-onalari bilan ishlash jarayonini o`zlashtirish.

8-O`zi biriktirilgan sinf o`qtuvchisining faolyati yoki jarayonlarning rivojlantirish saviyasini o`zlahtirish va olingan natijalarni taxlil qilish.

9-Maktabning umumjamoat ishlarida ,dars mashg`ulotlarida va boshlang`ich sinf o`qtuvchisining ish faolyati xususiyatlarini kuzatish va taxlil qilish.

10-Maktabdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar mutaxasisligi bo`yicha “To`qish” to`garagi mashg`ulotlarini o`tkazishda qatnashish.

11-“Tikuvchilik” to`garagi mashg`ulotlarini o`tkazishda qatnashish.

12-“Pazandachilik” to`garagi mashg`ulotlarini o`tkazishda qatnashish.

13- O`zi biriktirilgan jismoniy tarbiya o`qtuvchisining didaktik, akademik, rerspektiv, nutqiy, tashkilotchilik istiqbollarini ko`ra bilish va diqqatni taqsimlay olish qobilyatlarini kuzatish va taxlil qilish.

14-Boshlang`ich sinf o`quvchilari orasidan o`tkaziladigan ommoviy, tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etishda ishtirok etish.

-O`tkazilgan pedagogic amolyotni xisobotini tayyorlash va ximoya qilish.

Boshlang`ich ta`lim 32-guruh amalyot savolnomasi.

1. 
   Maktab tarixi, ma`muriyat,o`qtuvchilar tarkibi bilan tanishish.
   
2. 
   Maktab boshlang`ich sinflar soni va uning rahbarlari, dars mashg`ulotlari jadvali bilan tanishtirish.
   
3. 
   Biriktirilgan sinf o`quvchlar haqida malumot.
   
4. 
   Sinf rahbarlarining ish rejalaridan namunalar olish.
   
5. 
   Maktab boshlang`ich sinf o`quvchlar dars tahlili.
   
6. 
   Biriktirilgan sinfning “Mehnat”va “Rasm” darslar rejasi.
   
7. 
   “Mehnat”va “Rasm” darslari ishlanmalaridan namunalar.
   
8. 
   Biriktirilgan sinf bilan olib borilgan ishlar.
   
9. 
   Biriktirilgan sinf o`quvchlari ota-onalari bilan ishlash.
   

10-O`zi biriktirilgan sinf o`quv- tarbiya jarayoni tahlili.

11-Bayram tadbirlari rejasini va ishlanmasini tuzish.

12-Bayram senariysini tuzish.

13-KUGda o`qtuvchi –tarbiyachilar mashg`uloti tahlilari.

14- Boshlang`ich sinf “Ona tili, “Matematika” va “Tabiatshunoslik” dars mashg`ulotlarni ishlanmasini tuzish.

15- Boshlang`ich sinf “ Mehnat”va “Rasm”, “Musiqa” dars mashg`ulotlarni ishlanmasini tuzish.

16-“Mehnat”va “Rasm” to`garak ish rejasini tuzish.

17-Maktabdan va sinfdan tashqari to`garak ish rejasini tuzish.

18-Ochiq havoda o`tkaziladigan mashg`ulotlarni ishlanmasini tuzish.

19- Biriktirilgan sinfga va bitta o`quvchiga tavsivnoma tuzish.

20- Amolyotni xisobotini yakunlash va ximoya qilish.
Mehnat inson hayotini farovon qiluvchi davlatdir.

Abu Rayhon Beruniy.

Xunarni asrabon, netgumdir oxir

Olib tuproqqami ketgumdir oxir.

Alisher Navoiy.

Mehnat qilmoq insonga hosdir,

Agar sen inson bo`lsang o`z xulqingni mehnat tumori bilan beza!

Alisher Navoiy.

Mehnat-Jamiyat taraqqiyoti, jahondagi barcha moddiy va ma`naviy boyliklarning manbayidir. Mehnat kishining va kishilik jamiyatining eng zarur yashash shartidir. Mehnat inson hayotining mazmunidir. Mehnatning ulug`vorligi inson va uning aqli, tafakkuri,ijodiy intilishlari, yaratuvchanlik qobilyati,his-tuyg`ularini kamol toptirishidadir. Mehnat insonning o`zini shakllantiradigan,uning aqliy va jismoniy kamolotiga yo`l ochib beradigan kuchdan iboratdir.