Optika fanining rivojlanish

• O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
• OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
• BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
• FIZIKA – MATEMATIKA FAKUL’TETI

1-MAVZU: KIRISH. OPTIKA FANNINING RIVOJLANISH TARIXI VA BOSHQA BO’LIMLAR BILAN BOG’LIQLIGI. FANNI O’RGANISHDAGI MUAMMOLAR. OPTIKA QONUNLARINI AMALIYOTGA, FAN VA TEXNIKA SOHALARIGA TADBIQI.

• Reja:
• Optika fanining predmeti, maqsadi va vazifasi.
• Yorug’lik to’lqini to’g’risidagi tasavvurlarning paydo bo’lishi.
• Optika fanining rivojlanish tarixi.
• Optikaning ilm-fan va texnika taraqqiyotidagi roli.

OPTIKA

• Optika - yorug’likning tabiati, uning hosil bo’lishi va tarqalish qonunlarini, modda (muhit) bilan ta’siri jarayonlarini o’rganadigan fandir. Optika - grekcha (optiks) - ko’rish degan ma’noni bildiradi.
• Optika bo’limida to’lqin uzunligi 0,1 dan 1 sm gacha diapazondagi spektrga ega bo’lgan elektromagnit to’lqinlari o’rganiladi.

• Demak, yorug’lik deganda to’lqin uzunligi yuqoridagi diapazonda bo’lgan barcha tarqalayotgan elektromagnit maydonlari nazarda tutiladi. Ko’zga ko’rinadigan yorug’likka tegishli elektromagnit to’lqinlar 0,4-0,76 μm intervaldagi uzunlikka ega bo’ladi.

• Optikaning eng asosiy muammosi - yorug’likning tabiati haqidagi masaladir.
• Optika fanining maqsadi - tabiat qonunlarini o’rganishdan va shu qonunlar asosida kuzatilayotgan hodisalarni tushuntirishdan, hamda yangi hodisalarni bashorat qilishdan iborat.
• "Optika" fanining vazifasi:
• - Tabiiy-ilmiy tafakkurni va materialistik dunyoqarashni shakllantirish;
• - Fizikaviy nazariyani imkoniyat darajasida aniq bir matematik ko`rinishda taqdim etish;
• - Talabalarda fizikaviy modellar va ilmiy farazlarning qo’llanish chegaralari to’g’risida aniq tushuncha hosil qilish, ularni keng hodisalar va fizikaviy jarayonlarni tahlil qilishda yuzaga keladigan muammolar yechimining ma`lum usullari bilan tanishtirish.

• Optika yorug’lik to’g’risidagi fan bo’lib, elektromagnit to‘lqinning juda qisqa, kam sohasini tashkil etadi. Tabiiy yorug’lik manbai Quyoshdir. Yorug’lik to’g’risidagi fan ham Quyosh kabi qadimiydir (optika-ko‘rish).
• Optika ya’ni yorug’lik haqidagi birinchi ta’limot nima uchun odam o’z atrofidagi narsalarni ko’radi degan savolga javob berishga urinishlar natijasida vujudga kelgan.

• Yorug’likning tabiati haqidagi boshlang’ich tasavvurlar qadimgi asrlarda paydo bo’lgan.
• -Qadimgi induslar ko’z "olov tabiat" ga ega deb o’ylaganlar.
• -Grek faylasufi va matematigi Pifagor (er.av. 582-580 yy.) ko’zdan buyumlarga qarab "qaynoq bug’lanishlar" chiqadi va shu sababli ko’rish sezgilari paydo bo’ladi, deb hisoblagan.

• -Empedokl (er.av.492-432 yy.) - nurlanuvchi jismlardan ko’zga, ko’zdan nurlanuvchi jismlarga qarab nurlanish oqimi yo’naladi va ular uchrashib ko’rish sezgisini uyg’otadi, deb qaragan.
• -Demokrit (er.av. 460-370 yy.) - ko’rish buyumlardan chiqayotgan mayda zarrachalar - atomlarning ko’zga kelib tushishi natijasida hosil bo’ladi, degan atomistik g’oyani ilgari surgan.
• -Epikur (er.av.341-270 yy.), Aristotel (er.av. 384-332 yy.) lar ham ko’rish sezgisining sababi inson ko’zidan tashqarida yotadi, deb hisoblaganlar.