Operatsion tizimlar

Operatsion  tizim  fayllari
  qattiq  diskda  bo’ladi.  Ammo  dasturlar  faqat  tezkor 
(operativ)  xotirada  bo’lgandagina  bajariladi.  Shuning  uchun  operatsion  tizim  fayllarini 
operativ  xotiraga  yuklash  kerak.  Qattiq  diskda  birdan  ortiq  bo’lak  bo’lishi  va  bu 
bo’laklarning hech biriga hech qanday operatsion tizim o’rnatilmagan bo’lishi kerak. Disk 
bo’laklari  birdan  ortiq  bo’lganda,  tizimni  o’rnatayotganda  tanlash  imkoniyati  bo’ladi. 
Tizimni o’rnatish jarayonida, diskning bu bo’lagiga tizim fayllari ko’chiriladi. 
Operatsion  tizim  fayllari  joylashgan  va  undan  yuklanadigan  disk  (qattiq  yoki 
egiluvchan) 
tizimli disk
 deyiladi.  
Kompyuter  yoqilgach,  operatsion  tizim  tizim  diskidan  operativ  xotiraga  yuklana 
boshlanadi,  u  yuklanish  dasturiga  mos  holda  bajarilishi  kerak.  Ammo  kompyuter 
qandaydir bir dasturni bajara olishi uchun bu dastur ungacha operativ xotirada joylashgan 
bo’lishi  kerak  bo’ladi.  Bu  muammo  ketma-ket,  bosqichlar  bo’yicha  yuklash  bilan  hal 
qilinadi.  
Kompyuterda  doimiy  eslab  qoluvchi  qurilma  (DEQQ)  bor,  u  BIOS  (Base 
Input/Output System ya’ni Kiritish chiqarishning bazali tizimi) deb ataluvchi testlovchi va 
operatsion  tizimni  yuklash  birinchi  bosqichining  dasturlariga  ega.  DEQQ  tizim  platasida 

---

56 
 
joylashgan  va  batareyka  bilan  ta’minlanadi,  shuning  uchun  unda  yozilgan  dasturlar, 
kompyuter o’chirilganda ham yo’qolmaydi.  
Kompyuter  yoqilgach,  bu  dasturlar  bajarila  boshlanadi,  bu  jarayonning  borishi 
haqidagi  axborot  displey  Ekranida  berilib  boriladi.  Avval  testlash  va  apparat  vositalarini 
sozlash o’tkaziladi, keyin esa operatsion tizim yuklana boshlanadi.  
Bu  bosqichda  protsessor  diskka  murojaat  qiladi  va  ma’lum  bir  joyda  (diskning  1-
sektorida) katta bo’lmagan yuklovchi dastur